Kastelen

Tijd van steden en staten

Grensgebied

Nederland was vroeger ingedeeld in verschillende gebieden. Eén van de streken was het Gooi. Het woord Gooi betekent streek of graafschap.

Het Gooi was tot 1588 een grensgebied tussen Holland en het Sticht Utrecht. Zowel het Sticht Utrecht als Holland wilden de macht hebben in het Gooi. Daarom werden in het grensgebied veel kastelen en forten gebouwd.

Door de oorlogen wisselden steeds de grenzen in het gebied. Nu kan je aan de leeuwenpalen zien hoe vroeger de grens liep.

 

Van het Sticht Utrecht of van Holland

De kastelen in het gebied hoorden soms bij Holland en soms bij het Sticht. Dit wisselde door de ruzies tussen de twee gebieden. De kastelen werden bestuurd door machtige ridders. De ridders steunden soms de ene en soms de andere partij. Kastelen in het gebied waren Kronenburg in Loenen, Montfoort in Montfoort en Vreeland in Vreeland.

 

Een machtige man

De bisschop van Utrecht had veel macht. Hij was de baas van het bisdom en hij was ook de vorst van het vorstendom. Het gebied was niet zijn bezit, het was van de Duitse Keizers. Voor hen was het rijk veel te groot om alleen te besturen. Daarom vroegen ze hulp aan de bisschoppen, die waren een soort ambtenaar van de keizer.

 

Steeds meer gebieden

De bisschop van Utrecht kreeg Utrecht steeds meer gebieden van de keizer. Het begon in de tiende en elfde eeuw met het Sticht Utrecht. Later kwamen daar de Veluwe, de Betuwe, het Oversticht, Drenthe en stad Groningen bij. Na de twaalfde eeuw werd de invloed van de keizer minder. De bisschop kreeg er nu geen nieuwe gebieden meer bij.

 

Verandering van de macht

In het vorstendom van het Sticht was de stad Utrecht in opkomst. De bevolking nam toe en de bisschoppen kregen als stadsheren te maken met de burgers. De burgerij was een nieuwe bevolkingsgroep en bestond uit kooplieden en handelaars. Ze verdienden veel geld met de handel en konden zo steeds meer macht uitoefenen. Ook hadden de bisschoppen te maken met hun eigen dienstlieden, de ministerialen. De ministerialen bestuurden de stad in opdracht van de bisschoppen. Dit beviel goed en ze wilden de macht van de bisschoppen beperken. Dit lukte maar vervolgens nam de burgerij de macht over.

 

De graven van Holland

In Holland hadden de graven de macht. Zij wilden graag meer gebieden veroveren en minder macht voor de bisschop van Utrecht. Daarvoor sloten ze bondgenootschappen met de Utrechtse ministerialen. De graven van Holland kregen hierdoor macht in Waterland, Amstelland, Muiden en Woerden. Een bekende graaf van Holland was Floris V. Om zijn gebied aan de oostkant van Utrecht te beschermen liet hij het Muiderslot bouwen.

 

Graaf Floris V

Floris V. was al op tweejarige leeftijd Graaf van Holland geworden. Dat was te jong om te regeren, daarom deden edellieden dat voor hem. Eén van hen was Gijsbrecht van Amstel. Floris V groeide op en ging zelf regeren. Dit had invloed op de macht van Gijsbrecht van Amstel. Inmiddels had Gijsbrecht van Amstel zijn eigen bisschop aangevallen. De bisschop vroeg de hulp van Floris V en Gijsbrecht verloor de strijd. Gijsbrecht werd gevangen genomen door Floris en opgesloten voor vijf jaar. Na vijf jaar wilde Gijsbrecht wraak nemen en besloot Floris te ontvoeren. Floris werd gevangen gezet in zijn eigen Muiderslot. Bij de bevrijding van de Floris V door boeren ging het fout. Floris V werd van zijn paard geslagen en vermoord door één van zijn ontvoerders. Gerard van Velzen.

 

Holland en Utrecht blijven apart

De invloed van Holland op het Sticht bleef groot. Het lukte niet om het gebied bij Holland te trekken. Dit had te maken met de grote macht van de stad Utrecht. Daar zat de bisschop en het was de grootste stad in het Noorden van het land.