Bevrijding van Veenendaal

Terwijl veel plaatsen al bevrijd waren (Ede, Ederveen, Barneveld en Wageningen bijvoorbeeld op 17 april 1945) liet de bevrijding van Veenendaal op zich wachten. Zelfs toen plaatsen als Utrecht (6 mei) en Amsterdam (7 mei) waren bevrijd, bleef Veenendaal een bezette enclave in bevrijd gebied. De in Veenendaal gelegerde Nederlandse en Duitse SS-ers maakten de dienst uit. Ze hadden in Veenendaal een uitgaansverbod ingesteld. De SS patrouilleerde door de Veenendaalse straten en er heerste die laatste dagen een gespannen sfeer.
Op de dag dat de Duitse troepen capituleerden in Hotel de Wereld in Wageningen, werd in Veenendaal de Vaartbrug per ongeluk door de Duitsers opgeblazen. De directe weg naar het zuiden, naar Rhenen, was daardoor geblokkeerd.
Toen op 7 mei enkele leden van de Binnenlandse Strijdkrachten (BS) poolshoogte wilden gaan nemen in Veenendaal, raakten ze bij de Buurtsteeg in gevecht met de SS. Drie BS-ers kwamen daarbij om. De volgende dag, 8 mei, trokken de eerste geallieerde soldaten op naar Veenendaal. Na enkele gewapende schermutselingen trokken ze zich echter weer terug. Op woensdag 9 mei kwamen ze terug, nu met enkele Sherman tanks en pantserwagens. Eind van de middag uur rolden de tanks over de Nieuweweg, via de Hoofdstraat, naar de Markt. Het noordelijke deel van Veenendaal, tot het Omleidingskanaal was bevrijd. Het zuidelijke deel volgde de volgende ochtend.
De Engelse majoor Lockett, die de bevrijding van Veenendaal leidde, herinnerde zich later: “Het leek wel alsof alles verlaten was. Opeens, ik begreep er niets van, werden we bijna ondersteboven gelopen door mensen die uit deuren renden en uit de ramen sprongen. Mijn chauffeur kon gewoon niet verder. We probeerden van alles om ze van de jeep te krijgen. Eindelijk lukte ons dat en mijn chauffeur zei op de terugweg: zo benauwd heb ik het nog nooit gehad!”
Na aankomst in Veenendaal had majoor Lockett in het gemeentehuis een onderhoud met waarnemend burgemeester Van Schuppen. Zijn voorganger, Burgemeester Van Kuyk, was wegens zijn te meegaande houding tijdens de voorafgaande jaren, kort daarvoor uit zijn ambt gezet. Na het gesprek in het gemeentehuis, spraken zowel Lockett als burgemeester Van Schuppen de Veenendalers op de Markt toe.