De Sint-Jan is op allerlei manieren een belangrijk gebouw voor mensen. Sommigen komen in de Sint-Jan om te genieten van de schoonheid van de glazen. Anderen zijn kenners van architectuur en komen de Sint-Jan bezoeken vanwege de interessante bouwgeschiedenis. Voor de stad Gouda is de Sint-Jan een belangrijke toeristische trekpleister en voor de mensen die rond de Sint-Jan wonen, vormt de kerk een vertrouwd uitzicht.
Er zijn echter ook mensen die niet in eerste instantie naar de kerk komen omdat het een mooi en interessant gebouw is, maar omdat ze iets ín de kerk zoeken. Deze mensen, de leden van de Sint-Jansgemeente, zien de kerk onder andere als het gebouw waarin ze elkaar als gemeente ontmoeten. Door de eeuwen heen is de Sint-Jan altijd een belangrijke plaats geweest voor gelovigen. In de Middeleeuwen komen mensen naar de kerk om de eucharistie te vieren, te bidden bij een altaar of te biechten bij de priester of pastoor. Na de Alteratie van de kerk in de zestiende eeuw komen mensen naar de kerk om elkaar te ontmoeten, met elkaar te zingen en bidden, deel te nemen aan de kerkelijke rituelen en om te luisteren naar een dominee die een preek houdt uit de Bijbel, voor hen het Woord van God. Dat laatste is ook waarom de gemeente nu nog elke zondag in de kerk komt. Voor deze mensen is de Sint-Jan in de eerste plaats het huis van God.[1]
De Sint-Jan is naast een kerk ook een museum. Het museum wil de bezoekers graag de verhalen van de kerk vertellen, van de oude stenen onderaan de toren, van de Coolkapel, de oudste grafkapel, van de orgels in de kerk, van de glazen en hun schenkers en van de mensen die in de kerk begraven liggen en waarom dat eigenlijk zo is. Soms zijn die verhalen wat vreemd, soms heel herkenbaar. De geschiedenis van de Sint-Jan en de mensen die er door de eeuwen heen een deel van hun leven in doorbrachten, doet je dus ook nadenken over je eigen levensverhaal. De Sint-Jan is zodoende een belangrijk gebouw voor iedereen die de drempel over stapt.
De Sint-Jan staat als kerk en als museum niet op zichzelf. De Sint-Jansgemeente is onderdeel van een groot kerkverband, de Protestantse Kerk in Nederland. De Sint-Jan als museum is onderdeel van een groot museum met de toepasselijke naam ‘Het Grootste Museum van Nederland’. Deze organisatie heeft als doel om de mooiste kerken en synagogen van Nederland dicht bij de mensen te brengen. Het is een initiatief van Museum Catharijneconvent, het rijksmuseum voor christelijke kunst. Door krachten te bundelen kunnen de kerken en synagogen hun verhalen op een veel sprekender manier vertellen dan wanneer ze op zichzelf zouden staan.[2]
Al met al vertelt de Sint-Jan al eeuwenlang een verhaal. Het is het verhaal van hoe mensen hun geloof beleven en dat uiten in het gebouw dat daarbij hoort, de Sint-Janskerk. Het is tegelijkertijd een deel van het verhaal van de stad, want zo lang Gouda er is, zolang is de Sint-Jan er al.
