Door Gerrit Valk
Toen AZ op 19 april 2009 voor de tweede keer het landskampioenschap in de wacht sleepte, schreef het opnieuw geschiedenis. Immers, voor de tweede keer sinds 1964 werd de hegemonie van de grote drie, Ajax, Feyenoord en PSV, doorbroken.
De eerste keer dat de club dit kunststukje uithaalde, was in 1981 toen AZ'67 in De Kuip Feyenoord met 1-5 vernederde. Dit lukte dankzij de steun van het Wastora-concern dat onder leiding van de gebroeders Klaas en Cees Molenaar de club vanaf 1972 onder zijn hoede nam. Een uitgekiende marketingstrategie en een slim aankoopbeleid met namen als Kristen Nygaard, Kees Kist, Jan Peters, Hugo Hovenkamp en Pier Tol maakten van AZ'67 een Europese topclub. De economische crisis zorgde er na het behalen van het kampioenschap voor dat Wastora een stap terug moest doen en in 1986 zelfs de banden met de club verbrak. De gevolgen voor de club waren desastreus. Uiteindelijk degradeerde AZ, zoals de club toen was gaan heten, in 1988 naar de eerste divisie.
Het tij keerde toen de succesvolle zakenman Dirk Scheringa zich in 1993 ontfermde over AZ. Na een aarzelend begin bereikte de club opnieuw de Uefa-cup, waarin ze in 2005 zelfs bijna weer de finale haalde. In 2007 leek het landskampioenschap voor het oprapen te liggen. AZ hoefde alleen maar het laaggeplaatste Excelsior op de laatste competitiedag te verslaan. Tot verbazing van vriend en vijand slaagde AZ daar niet in en ging de titel naar PSV. Toch hielp datzelfde PSV er twee jaar later aan mee, dat AZ zich reeds vier ronden voor het einde van de competitie landskampioen mocht noemen. Terwijl de AZ-spelers in het nieuwe DSB-stadion naar de televisie keken, zette PSV met een overwinning op Ajax deze belangrijkste concurrent op een onoverbrugbare achterstand.
Alvorens in 2006 het DSB-stadion te betrekken bracht AZ('67)
tientallen jaren door in het stadion in de Alkmaarder Hout. De
eerste wedstrijd uit de clubhistorie werd overigens in het
nabijgelegen Sportpark gespeeld, waar de toenmalige profclub
Alkmaar op 14 augustus 1954 profclub Venlo onverwacht met 3-0
versloeg. Dit was tevens de eerste wedstrijd in het Nederlands
betaald voetbal. De profclub Alkmaar'54, die was opgericht door een
werkloze, twee lagere ambtenaren, een badmeester en een chauffeur,
had daarmee bewezen klaar te zijn voor een lange loopbaan in het
betaald voetbal. De start van de club was overigens moeizaam, want
de KNVB verzette zich met ongekende felheid tegen het betaald
voetbal. Het kostte de jonge profclub grote moeite om een elftal op
de been te brengen, want de sanctie van de voetbalbond was
levenslang royement van de gecontracteerde spelers. En stel nu dat
het profavontuur zou mislukken, dan zou een speler nooit meer
hebben kunnen voetballen. Toch lukte het om genoeg spelers bij
elkaar te krijgen, die in het diepste geheim hun contract tekenden.
Hoogtepunten, zoals de promotie in 1960 naar de eredivisie, en
dieptepunten, zoals degradatie naar de tweede divisie in 1962,
wisselden elkaar af. Meermalen dreigde de club door financiële
schulden om te vallen en moest de gemeente de helpende hand
toesteken. Ook de fusie met FC Zaanstreek in 1967, waarna de club
AZ'67 ging heten, leidde niet tot een betere financiële
huishouding. Zonder reddingoperaties van de gemeente zou de club
waarschijnlijk allang verdwenen zijn, zoals het geval was bij
tientallen clubs die in 1954 het avontuur in het betaald voetbal
aangingen en roemloos daaruit verdwenen. Dat lot bleef de Alkmaarse
club echter bespaard. Zij wist niet alleen geschiedenis te
schrijven door de eerste wedstrijd te spelen in het betaald
voetbal, maar vooral door het behalen van twee landstitels en dat
mag voor een club uit de provincie toch wel heel bijzonder worden
genoemd.
Alkmaar'54
In de beginjaren van het betaald voetbal was de relatie
met de amateurclubs moeizaam. Die beschouwden Alkmaar'54 als een
onwelkome concurrent die spelers en toeschouwers wegtrok. Dat was
niet het geval met Jong Holland. Maar ja, die speelde dan ook op
zaterdag, waardoor Alkmaar'54 voor de spelers van Jong Holland
doorgaans weinig belangstelling had. Om de goede relatie met Jong
Holland te onderstrepen nam Alkmaar'54 met een elftal deel aan het
nederlagentoernooi dat Jong Holland ieder jaar organiseerde. Dat
hield in dat het elftal dat Jong Holland de grootste nederlaag
bezorgde toernooiwinnaar werd.
