De Hefbrug in Boskoop gaat gemiddeld 20 keer dag open en dat duurt dan gemiddeld 5 minuten. Eénvijfde van de keren dat de Hefbrug opengaat is tijdens de spits. De Gouwe verdeelt Boskoop letterlijk in twee gedeeltes. Al eeuwenlang. Onderzoek heeft uitgewezen dat er in 1437 al een brug op deze plek lag. De verbinding over de Gouwe is niet alleen essentieel voor het sociale leven van de Boskoper, maar ook voor de economie van het dorp. Een kleine geschiedenis van de Brug der Zuchten.
Het blad Paktijd wilde zo’n tien jaar geleden weten wanneer de eerste brug over de Gouwe was gebouwd. In de bestaande boeken werd een kaart uit 1578 opgevoerd als bewijs dat er in dat jaar in ieder geval een oeververbinding was tussen beide aangehouden dorpshelften. Maar hoe zat het daarvòòr?
In het gemeentearchief van Boskoop kwam redacteur Hans van der Drift niet veel verder. Bij de brand in het Boskoopse Rechthuis in 1753 was veel historisch materiaal verloren gegaan. Een beter resultaat boekte hij in het Oud Archief van het Hoogheemraadschap in Leiden. Dit is het oudste officiële waterschap in ons land.
‘Die grote brugge’
Hij trof er een rekening aan uit 1437. Hierin staat onder meer een post voor onderhoud aan ‘die grote brugge’ aan voor 24 ‘plack’. Het kan niet anders dan dat hiermee de brug over de Gouwe wordt bedoeld. Een ‘plack’ is een zilveren munt. Waarschijnlijk ging het om geringe onderhoudswerkzaamheden. Een tweede vermelding in een officieel stuk was er in 1517 toen ene Dirk Aemszoon een boete kreeg omdat hij onder de brug met netten had gevist. Andere vermeldingen zijn forse uitgaven in 1542 en 1549. In dat jaar werden de zijkanten en brugleuning vervangen. Rijnland beschikt eveneens over een kaart uit 1565 waarop een brug over de Gouwe in Boskoop te zien is.
Houten ophaalbrug
Zeker is ook dat die brug in 1580 werd vervangen door een nieuwe houten brug. De oude was vermoedelijk tijdens de geuzenopstand beschadigd of zelfs onbruikbaar geraakt. De vaste brug werd vervangen door een houten ophaalbrug en dat was voor zeilschepen een uitkomst. Zij konden de brug passeren met een staande mast. Iets dat tot op de dag van vandaag een rol speelt. De Gouwe en Boskoop maken onderdeel uit van de staande-mastroute van Rotterdam naar Amsterdam.
Op verzoek en op kosten van de stad Leiden werden eind 16de eeuw opnieuw veranderingen doorgevoerd. Er kwamen technische voorzieningen die het toelieten dat bredere schepen konden passeren. Leiden wilde hiervoor betalen omdat de stad sterk groeiende was en de doorvaart in de Gouwe hiervoor belangrijk was. Toen kregen de schout en de ambachtsbewaarders van Boskoop toestemming om bruggeld (doorvaartgeld) te gaan innen.
Nieuwe ophaalbrug
In 1763 was de toestand van de brug zo slecht dat deze gevaar opleverde voor de passanten. Er volgde een lange discussie over vernieuwing. Dat was nodig omdat de vernieuwingen niet betaald konden worden uit de opbrengst van de doorvaarten. De eigenaren van de brug konden het ook niet betalen.
Uit metingen werd duidelijk dat de bruggen in Waddinxveen en Boskoop de smalste waren op de vaarroute. Na lang soebatten kregen de schout en ambachtsbewaarders van Boskoop van het Hoogheemraadschap Rijnland toestemming om de brug te vernieuwen. Behalve een nieuwe ophaalbrug kwamen er voor het eerst een stenen brughuisje.
Tot 1868 was er een houten ophaalbrug met de klap aan de oostzijde. Daar was men zuinig op. Vanaf de grote brand in 1753 was het zelfs verboden om op de brug te roken.
Tot dat jaar werden de doorvaarrechten van de brug verpand. Schippers betaalden doorvaarrechten of ‘bruggeld’. Het geld werd door de brugwachter geïnd met behulp van een klompje dat aan een stok hing. Boskoopse schippers hoefden overigens niet te betalen.
IJzeren draaibrug
In 1868 werd de houten ophaalbrug vervangen door een ijzeren draaibrug. Het passeren van de (steeds groter wordende) schepen was overigens een hele operatie. De wachttijd voor schepen en voor wachtende Boskopers nam fors toe.
Hefbrug en verbreding Gouwe
De Hefbrug werd aangelegd omdat de provincie begin dertig jaren van de vorige eeuw besloot dat de vaarverbinding tussen Rotterdam en Amsterdam geschikt moest worden gemaakt voor vaartuigen tot 2000 ton. Voor de bouw van de brede en de aanleg van de opritten moesten vernauwingen in de Gouwe bij Boskoop en Waddinxveen worden weggenomen.
Voor de dorpskern aan de Oostzijde hakte dit erin. In totaal moesten enkele tientallen gebouwen verdwijnen. De dorpskern veranderde radicaal van gezicht. Het prachtige plaatje dat terug te vinden is op zoveel foto’s en ansichtkaarten verdween voor altijd.
De oeververbinding werd op 7 oktober 1936 in gebruik genomen met een feestelijke ‘Brugweek’. Bouwbedrijf NV De Vries Robbé & Co uit Gorinchem mocht de brug bouwen omdat het met nog geen 50.000 gulden de laagste inschrijver was. Op 7 oktober 2021 vierde de brug z’n 85-jarige bestaan
Meer weten over de bruggen over de Gouwe? In de nummers 60 en 71 van Paktijd staan hierover uitvoerige artikelen. Deze zijn op te vragen via de website van de Historische Vereniging Boskoop, www.hvboskoop.nl.
