Aan het eind van de van 19de eeuw was de overgrote meerderheid van de bevolking lid van een kerkgenootschap. De kerken probeerden zich ook maatschappelijk voor hun leden in te zetten. Jongelingenverenigingen waren een middel bij uitstek om de jeugd aan zich te binden. Het gebouw Concordia was een onderkomen voor de rooms-katholieke mannen en jongelingenvereniging Concordia Inter Nos ("Eendracht Onder Ons"). Deze vereniging, die eind 19de eeuw was opgericht, wilde het sociale leven ontplooien. Dit was een initiatief van de rooms-katholieke Kerk. Mannen van 18 jaar en ouder konden lid worden, maar moesten wel vrijgezel zijn. Bij een huwelijk betekende dit einde lidmaatschap.
Van Vledderstraat naar gebouw Concordia
Concordia Inter Nos was eerst ondergebracht in het pand
Vledderstraat 1, waar nu Hofland Optiek gevestigd is. Toen de
vroegere eigenaar dit pand opeiste, moesten de jongeren wijken. Ze
kregen een tijdelijk onderkomen in het latere pand van kleermaker
Visschedijk aan de Vledderstraat. Op de vergadering van 6 februari
1910 trok men de conclusie dat de accommodatie niet voldeed, mede
omdat het ledental was gestegen van 63 naar 104 personen. Daarom
werden pogingen aangewend om nieuwe huisvesting te vinden.
In mei 1913 waren Concordia Inter Nos en het kerkbestuur het eens
geworden over de plannen van de nieuwbouw aan de Wilhelminastraat.
Toen dat toch niet doorging, besloot men op 26 oktober 1913 tot
aankoop van grond aan de Lange Voor, ook gunstig gelegen bij
het tramstation. Waarschijnlijk werd het gebouw in het
voorjaar van 1915 opgeleverd. In 1926 is er een gedeelte aangebouwd
ten behoeve van pijl en boog schieten en later kegelen.
Tegenwoordig is het een café-restaurant. Diverse verenigingen
houden hier nog steeds hun periodieke bijeenkomsten.
Gebouw Concordia als onderkomen en bindmiddel
Het gebouw werd multifunctioneel gebruikt. De eerste gebruiker
was Concordia Inter Nos en van hieruit is onder andere de fanfare
Concordia, het latere Eendracht, ontstaan. Andere gebruikers waren
de kegelclub, de duivenvereniging, de bibliotheek, de judoclub, de
schietvereniging, de biljartclub en de mandolinevereniging, maar
ook belangenorganisaties zoals de Katholieke Arbeiders Beweging
(KAB), de Katholieke Arbeidersjeugd (KAJ) en de vakbond Nederlands
Katholiek Vakverbond (NKV). Er werden toneeluitvoeringen gegeven,
priesterfeesten gehouden en missionarissen toonden hier hun
missiefilms. Ook aanbestedingen van bouwwerken en melkritten van
zuivelfabriek de Volharding vonden er plaats. Concordia werd steeds
meer een bindmiddel voor de katholieke bevolking.
In de Eerste Wereldoorlog werd het een onderkomen voor militairen
en in de jaren dertig oefenden kort-verband-dienstplichtigen er.
Van 1940 tot 1945 werd Concordia door de bezetter opgeëist. Na de
oorlog is het zelfs gebruikt als opvang van terugkerende
dwangarbeiders en voormalige gevangenen, maar er werden ook
cursussen gegeven en vergaderingen gehouden. Het was ook een
noodonderkomen voor de kleuterschool.
Gebouw Irene kerkelijk gebonden
Ook de Nederlands Hervormde gemeenschap streefde natuurlijk een
soortgelijke doelstelling na. In 1892 is de Zondagsschool
opgericht. Deze is ongeveer 100 jaar later opgegaan in de
Kindernevendienst. In 1919 werd de christelijke gemengde
zangvereniging Looft den Heer opgericht. Later kwam er een tweede
koor bij, het Kunst Door Oefening (KDO). Beide koren bestaan niet
meer; inmiddels wel de koren Cantorij en Con Amore.
In 1926 kreeg het jeugdwerk een impuls en werd de "Anna"- en de
"Daniël en Samuël"-vereniging in het leven geroepen. De aanwas werd
zo omvangrijk dat er een verenigingsgebouw moest komen. In 1933 was
gebouw Irene een feit. Beide jeugdverenigingen zijn opgehouden te
bestaan. Tegenwoordig maken ook anderen gebruik van gebouw
Irene.
De kerkdorpen
De kerkdorpen Lattrop, Breklenkamp, Tilligte, Noord Deurningen en Beuningen hadden hun eigen verenigingen. Vóór de oorlog ontstonden hier de eerste jongelingenverenigingen, zoals in Breklenkamp in 1933 de Christelijke Meisjes Vereniging en in Tilligte in 1936 de Jonge Boeren en Tuinderbond (JBTB) voor jonge boeren en boerinnen. Omdat Noord Deurningen en Beuningen in die tijd geen kerk hadden, waren zij aangewezen op Denekamp. Inmiddels heeft Noord Deurningen met De Mare een modern gemeensschapsgebouw.
Terugblik
De eerste decennia heeft het gebouw Concordia wel aan zijn oorspronkelijke doelstellingen beantwoord, maar de laatste jaren mag dit worden betwijfeld. De band met de kerk werd losgelaten. Een bindmiddel tussen de mensen was het zeker. Gebouw Irene is dicht bij zijn doelstelling gebleven en is ook nog steeds verweven met de protestantse kerk. In de buurschappen zijn geen specifieke verenigingsgebouwen ontstaan. Na 2000 kwam er met het "Kulturhus" een nieuwe ontwikkeling op gang. Noord Deurningen (De Mare) en Denekamp hebben inmiddels zo'n Kulturhus. Het Kulturhus lijkt enigszins op de bovengenoemde gebouwen, maar is breder van opzet en is niet kerkelijk gebonden.
