-
Het begin van televisie in Nederland
Op 2 oktober 1951 is de eerste officiële televisieaflevering in
Nederland te zien. De uitzending is groot nieuws. De volgende dag
staat in een van de kranten: "Gisteren keken we naar een
toverspiegel, die televisie heet en die net als in sprookjes zo
duur is dat je voorlopig een prins of prinses moet zijn om er één
te kunnen kopen…"
Al in 1948 begint de Philipsfabriek uit Eindhoven met het maken
en uitzenden van televisieprogramma's. Philips is het eerste
Nederlandse bedrijf dat televisies maakt en wil ze graag verkopen,
het liefst in heel Europa. Maar mensen kopen natuurlijk alleen een
televisie als er ook iets op te zien is!
De programma's van Philips kun je dan nog alleen in de buurt van
Eindhoven zien. In 1951 nemen de radio-omroepen de
televisie-experimenten over. Met steun van Philips komen er ook
uitzendingen voor het westen van het land. Daar wonen namelijk nog
veel meer mensen die een televisie kunnen kopen. Vanaf dat moment
zijn de uitzendingen in een groot deel van Nederland te zien.
-
De eerste televisie
Dit is een van de eerste televisies: een grote houten doos met
een klein beeldscherm. Wat een verschil met de grote, platte
televisies van tegenwoordig! De eerste televisies hebben alleen
zwart/wit-beeld. En er hoort geen afstandsbediening bij. Toch zijn
mensen dolenthousiast: ze kunnen nu thuis bewegende beelden van
over de hele wereld zien.
Rond 1950 worden in Nederland de eerste televisies verkocht. Nog
maar weinig mensen hebben zo'n gloednieuw apparaat in huis: in heel
Nederland zijn dan ongeveer 500 televisies. Voor de meeste mensen
is het nog te duur. De radio blijft het meest populair.
Omdat mensen toch graag TV willen kijken, gaan ze graag op
bezoek bij mensen die wel een televisie hebben. Of ze staan uren te
kijken voor een etalage met daarin een televisie waarop een
voetbalwedstrijd te zien is.
Maar het aantal TV's neemt snel toe. In 1961 zijn er al een
miljoen televisies in Nederland en in 1970 heeft bijna elk gezin er
een.
Tegenwoordig is het niet meer zo dat in elk huis 'maar' één tv
staat. Je kunt ze overal tegenkomen: in de woonkamer, in de
slaapkamer en sommigen hebben hem zelfs in de badkamer of in de
keuken. In Nederland hebben we nu zo'n dertien miljoen
televisies.
-
Samen kijken
Rond 1950 verkoopt het bedrijf Philips in Nederland de eerste
televisies. Veel mensen zijn bang dat de televisie het einde is van
het 'gezellige' gezin. Philips probeert in zijn reclames te laten
zien dat het thuis juist gezelliger wordt als je allemaal samen
naar de televisie kijkt. De indeling van de huiskamers verandert in
elk geval wel door de tv!
Het leven verandert door de komst van de televisie. Vroeger was
de eettafel het midden van de huiskamer. Daarop speelden mensen 's
avonds vaak spelletjes. Met de komst van de televisie gaat de
eettafel naar een hoek van de kamer, en komt de televisie op de
belangrijkste plek te staan: Iedereen moet vanaf de bank of een
stoel de tv kunnen zien.
Sommige mensen hebben kritiek op de televisie. Zij vinden dat de
televisie je suf maakt. In plaats van zelf iets te doen, hang je
maar voor de tv. Vooral op jongeren kan de televisie een slechte
invloed hebben, vinden ze.
Voorstanders zeggen juist dat de televisie het gezin nog
gezelliger maakt. Ze vinden het ook goed dat je er zoveel van
leert. Want op tv wordt over van alles gepraat en daardoor kun je
beter je mening vormen.
En wat vind jij?
-
Het journaal
Op 5 januari 1956 wordt er voor de eerste keer het NTS (nu NOS)
journaal uitgezonden op de Nederlandse televisie. In het begin
worden er maar drie journaals per week uitgezonden. Dat worden er
steeds meer. Nu zendt de NOS meerdere journaals per dag uit.
Speciaal voor kinderen is er twee keer per dag het NOS
Jeugdjournaal. Kijk jij ook?
-
Verschillende zenders
Tegenwoordig kun je 24 uur per dag, 7 dagen per week televisie
kijken. Er zijn wel 35 verschillende kanalen. Maar in de begintijd
was er maar één kanaal. Daarop werden maar een paar uur per dag
uitgezonden. Iedereen met een televisie zag dezelfde programma's!
Dat veranderde pas toen in 1964 Nederland 2 en in 1988 Nederland 3
erbij kwamen.
Nederland 1, 2 en 3 zijn 'publieke zenders'. Een publieke zender
krijgt geld van de overheid om programma's te maken. Dat geld komt
uit belastingen, betaald door de Nederlanders.
Naast publieke zenders zijn er ook commerciële. Commerciële
zenders krijgen géén geld van de overheid. Ze moeten voor hun eigen
geld zorgen. Daarom zenden ze veel reclame uit. Van het geld dat ze
hiermee verdienen kunnen ze hun programma's maken. Voorbeelden van
commerciële zenders in Nederland zijn RTL4 en SBS6.
Tegenwoordig ziet niet meer iedereen hetzelfde programma op
hetzelfde moment. Je kunt nu zelf beslissen wanneer je een
programma bekijkt, want je kunt programma's opnemen of op internet
terugkijken.
-
Televisie voor kinderen
In de jaren vijftig van de vorige eeuw zijn er niet veel
kinderprogramma's op de televisie. Dat verandert langzaam maar
zeker als in de jaren '60 televisie steeds belangrijker wordt. Er
komen meer zenders en meer kinderprogramma's. De Fabeltjeskrant,
met meneer de Uil, is daar een bekend voorbeeld van. Welk programma
is jouw favoriet?
-
Loeki de Leeuw
Op 2 januari 1967 is er voor het eerst een reclamespot op de
Nederlandse televisie te zien. Reclames worden uitgezonden door de
STER. Tussen 1972 en 2004 was er tussen de STER-reclamespots door
telkens een grappig filmpje van Loeki de Leeuw zien. Misschien ken
jij hem wel van de Gouden Loeki. Dat is de prijs voor de beste
tv-reclame.
-
Computer
Dit is een van de eerste computers voor thuisgebruik. Hij werd
gemaakt in 1977. Na de televisie betekent de computer de volgende
'informatierevolutie'. Tegenwoordig kun je met de computer,
internet en je mobiele telefoon of tablet supersnel informatie
ontvangen en versturen. Overal en altijd! De wereld lijkt zo steeds
kleiner te worden.
-
Sociale media
Ken je dit vogeltje? Het is het logo van Twitter. Twitter, Hyves
en Facebook zijn voorbeelden van sociale media. Via sociale media
kun je met je vrienden 'chatten', en foto's en filmpjes
uitwisselen. Maak jij gebruik van sociale media?
Je moet wel voorzichtig zijn als je een profiel aanmaakt en
uitkijken met wat je opschrijft en met wie je jouw foto's en
verhaaltjes deelt. Je weet maar nooit wie het allemaal lezen.
Je kunt jouw profielpagina zo afschermen dat alleen jouw
vrienden het kunnen lezen. (Jouw ouders, juf of meester kunnen je
vast goede tips geven over hoe je hier verstandig mee omgaat.)
Maar als je goed oplet zijn sociale media vooral heel erg leuk.
Wist je dat Nederlanders tot de actiefste gebruikers van sociale
media van de wereld behoren?
-
Radio-omroepen
De AVRO, VARA, NCRV, KRO en VPRO zijn omroepen waar je vast wel
eens van gehoord hebt. Ze hebben alle vijf de R van Radio in hun
naam. Deze vijf omroepen bestonden al toen de televisie nog niet
uitgevonden was. De eerste radio-uitzending in Nederland was in
1919. Twintig jaar later had bijna iedereen een radio in huis.
In die tijd was Nederland verdeeld in groepen, die 'zuilen'
werden genoemd. Elke zuil stemde op zijn eigen politieke partij en
luisterde naar zijn eigen omroep: socialisten naar de VARA,
katholieken naar de KRO en protestanten naar de NCRV of de VPRO.
Het was voor katholieken in die tijd zelfs verboden om naar de VARA
te luisteren. Als je dat toch deed kwam meneer pastoor op bezoek om
je te waarschuwen.
Vanaf 1970 kwam er een einde aan deze periode van 'verzuiling'.
Nu luistert en kijkt iedereen gewoon naar de programma's die hij
leuk of boeiend vindt, zonder zich druk te maken over de omroep die
ze uitzendt.
-
Testbeeld
Dit kleurrijke beeld is een testbeeld. Aan het testbeeld kon je
zien of je de kleuren van je tv goed had ingesteld. Je zag het
vroeger vaak op het scherm als er geen programma's werden
uitgezonden. Tegenwoordig zenden bijna alle televisiezenders 24 uur
per dag uit en zie je het testbeeld dus bijna nooit meer.
Vensterplaat De Televisie. Voor docenten: Vensterles groep 5-8. Illustratie: Kok Korpershoek.