In de 19e eeuw gingen steeds meer wetenschappers en artsen zich bezighouden met de leefomstandigheden van de toenemende bevolking. In 1851 kwam de Gezondheidswet tot stand: "Om aan de wantoestanden een eind te maken. O.a. de slechte behuizing, overbevolking in te weinig woningen, de onhygiënische toestanden en de epidemien met veel slachtoffers." Dr. Robert Koch ontdekte in 1883 dat ziektes zich verspreidden via het drinkwater uit de sloten en kanalen. Er bestond nog geen waterleiding. Die werd pas in 1925 aangelegd. In Maartensdijk was de zorg voor armen en zieken in oude tijden in handen van particulieren en van de kerk. Aan de St. Anthoniedijk stond het St. Anthonie Gasthuis. Zieken werden hier verzorgd en ook zwervers konden hier overnachten. Ook nadat in 1851 de Gezondheidswet tot stand kwam, bleef de ziekenzorg in handen van de diaconessen vanuit de kerk.
Dr. van Hengel (1811-1892) was korte tijd arts in Maartensdijk. Hij bestreed de oorzaak van het ontstaan van ziektes. Daarbij nam hij verschillende initiatieven. Hij zorgde voor gratis inenting tegen Pokken. Hij pleitte voor de bouw van betere arbeiderswoningen. Hij ontsmette ziektehaarden en organiseerde gratis voedsel uitdeling. Een man zeer begaan met de armen en vooral met het lot van de kinderen. Na onderzoek constateerde hij dat ook hier in Maartensdijk, het drinkwater uit de sloot ziektes veroorzaakte. In 1883 werden er twee Norton motorpompen geplaatst bij de school in Maartensdijk en bij die in Blauwkapel. Toegang tot schoon drinkwater zorgde toen voor een betere gezondheid.
Betere woningen
Het vervangen van krotwoningen was lange tijd liefdadigheidswerk in handen van privé personen. Na de komst van de Woningwet uit 1901 werd aan eigenaren van 14 huisjes in Blauwkapel en die van 14 kleine huisjes in Het Haverland opgedragen de huizen af te breken en verbeterd weer op te bouwen. Pas na de oprichting van de Kruisverenigingen in het eerste kwart van de 20e eeuw, ging het Gemeentebestuur zich voor sociale misstanden interesseren. Dr. Steyling, arts in Maartensdijk, richtte in 1920 de Woningbouwvereniging op. In 1931 werden de eerste 20 woningwetwoningen, aan de Tuinlaan en aan de Koningin Wilhelminalaan in Groenekan, opgeleverd.
