Op 2 februari 1974 vertrok een Vikingschip met aan boord zeventien vervaarlijk uitziende Vikingen vanuit Raalte richting Den Haag. Onder grote belangstelling en klokgelui werden de mannen uitgezwaaid door B&W, de volledige gemeenteraad en vele anderen. Wat was er aan de hand?
Roep om rijkssteun
Het kanaalvak Raalte-Deventer van het Overijssels Kanaal,
geopend in 1858, werd in zijn bestaan bedreigd en daarmee de
hieraan gevestigde bedrijven én werkgelegenheid. Geen enkele
instantie durfde het aan het kanaal uit te diepen, zodat het
bevaarbaar zou worden voor schepen tot 300 ton. De scheepvaart was
voor het plaatselijke bedrijfsleven belangrijk: in 1973
bijvoorbeeld was in totaal nog 178.000 ton per schip naar Raalte
vervoerd. Allerhande instanties, zoals de Kamer van Koophandel en
de Sociaal-Economische Adviesraad Zuidwest‒Overijssel, steunden het
plan voor behoud en verbetering van het kanaal. Maar de hamvraag
bleef: wie moest dat betalen? De kosten werden geraamd op f
15.000.000,‒(circa € 7.000.000,‒), een bedrag dat door de gemeente
Raalte en de betrokken bedrijven onmogelijk was op te brengen.
Conclusie: het Rijk moest bijspringen.
"Löss det knaal"
Gemeentesecretaris Theo Luiten bedacht dat een actie alleen
succes kon hebben als die uiterst ludiek werd uitgevoerd en nodigde
Bernard Aa en Herman Hannink ten gemeentehuize uit om die gedachte
gestalte te geven. Het resultaat is hierboven al aangegeven. De
eerste tussenstop van de Vikingentocht naar het Binnenhof was in
het Deventer raadhuis, waar burgemeester Bolkestein (in de
Vikingtaal "Bølkestøn") de Vikingen een oorkonde overhandigde met
steunbetuiging van het voltallige stadsbestuur. Op 3 februari 1973
werd bij de politie van Bronkhorst aangifte gedaan van het vangen
van vetgemeste kippen door een vervaarlijk uitziende roversbende.
De aangifte werd geseponeerd... In Wijk bij Duurstede (voorheen
"Dorestad") werden na een hevig gevecht de poortwachters in de
boeien geslagen en pas na het nuttigen van het nodige geestrijke
vocht vrijgelaten. Op dinsdag 5 februari arriveerde het robuuste
gezelschap in de Hofstad en na een toespraak van Ragnar Ruigbroek
werd aan minister Th. Westerterp een petitie aangeboden, die in
harde bewoordingen werd pleitte voor verbetering van het
Overijssels Kanaal. Tevens werd een runensteen met de tekst "Löss
det knaal" overhandigd aan Kamervoorzitter Anne Vondeling, die hem
vanwege het gewicht bijkans uit handen liet glippen, terwijl
toegesnelde bodes het gevaarte snel overnamen om hem vervolgens in
het depot te laten verdwijnen. Vondeling noemde het "de mooiste en
sympathiekste demonstratie die ik hier ooit heb meegemaakt". Een en
ander onder massale belangstelling van het meegereisde Raalter
publiek.
Roemloos einde
Toch bleek de actie op het Binnenhof weinig succesvol.
Westerterp hield zich glimlachend op de vlakte en Anne Vondeling
was zelfs kritisch gestemd. Alleen D'66 (Jan Beekmans en Jan
Terlouw) en ook boer Koekoek van de Boerenpartij toonden zich ferm
voorstander van de plannen. "Er worden al teveul kanaal'n
dichtgegooid, veural in het noord'n van het land. Ik bin helemaol
veur", aldus Koekoek. Het baatte uiteindelijk allemaal weinig.
Niemand nam het initiatief, noch de gemeente, noch de provincie,
noch het Rijk. De aan het kanaal gevestigde bedrijven dreigden met
vertrek uit Raalte (Van den Berg Beton, Cosal, CAVV, MBI, Van
Merksteijn Staalbouw) met verlies van honderden arbeidsplaatsen,
wat naderhand ten dele ook gebeurde. Op 4 augustus 1983 maakte
minister Smit-Kroes van Verkeer en Waterstaat een eind aan alle
onzekerheid: het kanaal ging op 1 augustus 1988 dicht, luidde haar
boodschap. Ze hakte de knoop onverwacht snel door, omdat haar
duidelijk werd dat de patstelling niet doorbroken kon worden. Het
betekende na 130 jaar het roemloos einde van de scheepvaart op het
Overijssels Kanaal tussen Raalte en Deventer.
