Wrede jongens die Romeinen
In het rijtje beroemdste stripverhalen aller tijden staan Asterix en Obelix die de Romeinen voortdurend bont en blauw slaan hoog genoteerd. Minder bekend is de strip Malorix van de Santpoortse striptekenaar Bert Bus. De Franse stripcollega's: tekenaar Albert Uderzo en scenarioschrijver René Goscinny, leerden elkaar in Brussel kennen en hun strips zijn uitgebracht in meer dan 70 landen. Zij, maar ook Santpoorter Bert Bus gingen wel uit van waargebeurde feiten die zijn stripheld Malorix met de Romeinen beleefde.
Rome
In de Romeinse tijd belandde de Friese vorst Malorix in Rome waar hij met grote ogen van verwondering om zich heen keek. Vissers, boeren en een enkele handwerksman woonden rond die tijd in het gebied rond Velsen. Toen de Romeinen met hun moderne legeruitrusting en hoogontwikkelde beschaving naar het noorden kwamen opzetten, moet dat voor de bevolking een enorme schrik zijn geweest.
Misschien is hetzelfde gebeurd toen de Europeanen met hun zeeschepen voet aan wal zetten in Amerika en de Indianen met gemak onder de voet liepen. Net zoals de Europeanen de Indianen simpel konden onderdrukken, was dat het geval in de lage landen. Ze werden gewoon bij het Romeinse rijk gevoegd. Als broodnodige leverancier van huiden, slaven en legionairs om de Romeinse legioenen op peil te houden.
In de verhalen van Asterix en Obelix trekken de Galliërs altijd aan het langste eind, dankzij de toverdrank van druïde Panoramix. In het verhaal van Bert Bus lijkt dat ook het geval. Zijn stripheld Malorix komt in het bezit van een vreemde hoorn en een schild met runentekens, die volgens de druïden de vrijheid voor de Friezen en het koningschap voor Malorix voorspellen.
Tacitus
Het verhaal van Bert Bus komt niet zomaar uit de lucht vallen. De Romeinse schrijver Tacitus schrijft over de Friese vorsten Malorix en Verritus en meldt in zijn annales dat zij naar Rome reisden om te bespreken dat zij hun land wilden houden.
Ze werden wel -heel bijzonder voor een paar Friese vorsten- met de nodige eer ontvangen en kregen zelfs het Romeinse burgerrecht van de Romeinse keizer Nero. Toch werden de Friezen door de Romeinen gedwongen hun land te verlaten. Wie weigerde werd gedood, want de Romeinen lieten niet met zich spotten in de veroverde gebieden.
Castellum Flevum
In Velsen hebben de Romeinen overduidelijke sporen achtergelaten waarnaar nog steeds driftig archeologisch onderzoek wordt verricht. Er zijn twee forten ontdekt. Castellum Flevum dat in 1972 werd ontdekt door de Archeologische Werkgroep Velsen en het fort Velsen 2. Dit jongere fort lag tussen de afvalwerf van HVC; de modelbootvijver en Beeckestijn en is in 1945 teruggevonden door een scholier die allerlei scherfjes aantrof bij een Duitse antitankgracht.
Wijkertunnel
Uit onderzoek is gebleken dat het oudste fort Castellum Flevum, gevonden op de plek waar nu de Wijkertunnel ligt, waarschijnlijk een cruciale rol vervulde voor de Romeinen. Om iets van die strategische positie te begrijpen moeten we een duik in de tijd terug nemen. In die tijd stroomde het zogenoemde Oer-IJ vanaf Amsterdam richting Velsen en boog noordwaarts om onder Uitgeest richting Castricum te gaan en daar de zee in te stromen.
Langs het Oer-IJ hebben de Romeinen havenforten gehad, zoals Castellum Flevum. De haven van Castellum Flevum vormde waarschijnlijk met de op- en overslagfunctie een belangrijke noordelijke locatie van de Romeinen. Binnenkort zal een nieuw onderzoek worden gestart naar deze pleisterplaats om inzicht te krijgen in de militaire planning van de Romeinen.
Ruzie
Zeker is dat de Friezen in deze omgeving het in het jaar 28 na Christus aan de stok kregen met hun overheersers. In dat jaar vielen de Friezen Castellum Flevum aan en bezorgden de Romeinse soldaten een nederlaag. Op dit moment denkt men dat de Romeinen na die nederlaag vertrokken om in het jaar 40 weer terug te keren. Toen zou het nieuwste fort, Velsen 2, zijn gebouwd. Maar... archeologen hebben de archeologische vondsten uit beide forten nauwkeurig onderzocht en zou alles weer kunnen veranderen.
Nieuwe inzichten
Zo groeit langzaam het inzicht dat de Romeinen misschien na die nederlaag wel gebleven zijn. In een aaneengesloten periode van overheersing zouden ze dat tweede fort hebben gebouwd om hun militaire linies te versterken. In beide forten zijn namelijk spullen aangetroffen uit deze twee verschillende periodes. Het nieuwe onderzoek moet duidelijk maken of er twee afzonderlijke periodes van Romeinse overheersing in Velsen zijn geweest. Of dat de Romeinen hier voortdurend de lakens zijn blijven uitdelen.
