Karel V (1500-1558) was behalve koning van Spanje en keizer van Duitsland ook heer der Nederlanden. Zo was hij hertog van Brabant en graaf van Vlaanderen en Holland. In de 'rangorde' van de gewesten kwam Brabant op de eerste plaats. Het was een hertogdom, terwijl Vlaanderen en Holland 'slechts' graafschappen waren. Het hertogdom vormde met zijn hoofdsteden Brussel, Leuven, Antwerpen en 's-Hertogenbosch het centrum van bestuur, cultuur en economie in de Nederlanden. Ook Bergen op Zoom en Breda waren belangrijke steden en centra van cultuur.
Behalve het middelpunt van de macht, was Brabant ook het slachtoffer van de strijd om die macht. Veel last hebben de Brabanders gehad van de Gelderse legeraanvoerder Maarten van Rossum.
