658-739

Vilibrord

Širenje hrišćanstva

Periode
Tijd van monniken en ridders

Godine 690. engleski monah iz Nortumbrije, Vilibrord, dolazi u oblast oko tadašnjeg ušća Rajne, gde se danas nalazi Katvejk. Zajedno sa grupom misionara, zalagao se za širenje hrišćanstva u zemlji Frižana, koji su živeli na obali od Zapadne Shelde do Dokuma. Njihova oblast graničila se sa teritorijom franačkih kraljeva koji su, dva veka pre toga, pod kraljem Klovisom, primili hrišćanstvo. U ovoj graničnoj oblasti nalazili su se luka Dorestad na Rajni i neseobina Utreht. Utvrđena granica nije postojala, već se ona menjala usled neprestanih sukoba. Nekada su Frižani napredovali ka jugu, a nekad Franci ka severu. Tokom franačkog uspona, franački kralj je 630. godine, na mestu gde je danas Katedrala, izgradio prvu crkvu u Utrehtu. Međutim, Frižani su je ubrzo nakon toga porušili.

Kako su prethodnici Vilibrorda već iskusili da pokrštavanje frižanskih pagana nije lak zadatak, Vilibrord je prvo potražio podršku. U više navrata, posetio je merovinškog kralja i papu u Rimu. Potonji ga je imenovao za frižanskog nadbiskupa. Vilibrord se 696. godine nastanio u Utrehtu, gde je obnovio crkvu koji su Frižani porušili i naložio izgradnju nove crkve koju je posvetio Svetom Spasitelju, odnosno Isusu.

Misionari iz Utrehta su se zatim naseljavali po Friziji. Njihova misija bila je uspešna jer je nakon Vilibrordove smrti, 739. godine, nova vera u obalskom području uzimala primat. U ostalim delovima frizijske oblasti naišli su na snažan otpor. Lokalno plemstvo je misionare smatralo franačkim saučesnicima i držalo se starih običaja i bogova kao što su Odin i Tor. Franci će tek krajem osmog veka oružjem konačno slomiti otpor Frižana.

Verspreiding van het christendom

Het christendom verspreidt zich in de Romeinse tijd in een groot deel van Europa. Romeinse soldaten brengen dit geloof zelfs naar Engeland waar de bewoners geloven in de Germaanse goden. Langzaam komen daar steeds meer kerkjes en kloosters. Rond 600 bekeert de Engelse koning zich tot christen en wordt de Engelse kerk gesticht. En Nederland?

In het gebied ten noorden van de Rijn en aan de kust wonen de Friezen. Zij geloven ook in de Germaanse goden. Het lukt de Romeinse soldaten niet dit gebied te veroveren. Dit gebied blijft nog lang van de Friezen met hun eigen geloof. Na de Romeinen proberen de christelijke Franken uit het zuiden het gebied te veroveren. Ook dat gaat moeizaam.
Willibrord

De Engelse monnik Willibrord hoort over reizen naar het vasteland van Europa. Dit zijn missies om de ‘ongelovigen’ te bekeren tot het ‘ware’ geloof. Dat spreekt hem erg aan. Willibrord is zelf een zeer gelovig man. Met een groep monniken steekt hij in 690 de Noordzee over om de Friezen te bekeren. We noemen zo iemand een missionaris. Wie was Willibrord?

Willibrord wordt in het jaar 658 geboren in het noorden van Engeland. Als zijn moeder sterft, brengt zijn vader hem naar een klooster. Hij is dan nog maar 6 of 7 jaar oud. Willibrord leert hier bidden, lezen en schrijven. Als Willibrord 20 jaar is vertrekt hij naar een klooster in Ierland. Daar krijgt hij het verlangen om missionaris te worden en anderen te bekeren tot het christendom.
Op missiereis in Friesland

Willibrord landt op de Nederlandse kust bij de monding van de Rijn, waar nu Katwijk ligt. Hij trekt naar Utrecht en bouwt daar op de resten van het Romeinse fort een kerk. Op het Domplein kun je nog zien waar dit kerkje heeft gestaan. Ook op veel andere plekken bouwt hij kerken. Vanuit Utrecht trekt Willibrord het gebied van de Friezen in om hen te kerstenen. Wat betekent kerstenen?

Kerstenen betekent bekeren tot het christendom. In het woord kerstenen zit het woord kerst, een oud woord voor Christus. Als iemand zich tot het christendom bekeert dan moet hij de oude goden afzweren en wordt hij gedoopt. Bij het dopen word je overgoten met water of erin ondergedompeld. Daarbij worden speciale woorden uitgesproken. De doop laat zien dat je aan een nieuw leven bent begonnen! Maar niet alle Friezen nemen het nieuwe geloof zomaar aan.
Twee geloven tegenover elkaar

Willibrord trekt rond om de boodschap van Jezus, de zoon van God te brengen. Maar de Friezen geloven in Wodan (oppergod), Donar (dondergod) en Freya (godin van de vruchtbaarheid). Dat is volgens de christenen niet het ware geloof. De Friezen worden daarom heidenen (ongelovigen) genoemd en het geloof in hun goden noemt de kerk bijgeloof. Wat is het verschil?

Christenen geloven in één god, net als Joden en Moslims. Germanen geloven in meerdere goden, zoals Wodan, Donar en Freya. Hun geloof is gekoppeld aan natuurverschijnselen en de seizoenen. Zij vereren hun goden vooral op plekken in de natuur, zoals bij bomen, zwerfkeien en waterbronnen. De christenen bouwen kerken om in bij elkaar te komen en samen hun God te eren.
Hulp van de Franken

Het verspreiden van het geloof gaat niet zonder slag of stoot. Niet alle Friezen zitten te wachten op een vreemdeling die ze een ander geloof aan wil praten. Willibrord heeft hulp nodig om veilig rond te trekken. Hij zoekt hulp bij de paus en bij de Frankische leider Pepijn II van de christelijke Franken in het zuiden. Pepijn II van Herstal is een soort minister van het christelijke Frankische rijk en wil Willibrord graag helpen. Waarom wil Pepijn II Willibrord helpen?

De Friezen en Franken voeren al een poos strijd om land. Utrecht, de standplaats van Willibrord, ligt in het grensgebied. Pepijn II hoopt dat het Willibrord lukt de Friezen te kerstenen. Als de Friezen hetzelfde geloof hebben accepteren ze waarschijnlijk sneller zijn macht. Het lijkt een mooie kans om het Frankische rijk nóg groter te maken. Pepijn geeft Willibrord daarom soldaten om hem te beschermen op zijn missie en stukken land om meer kerken te bouwen.
Slim en overtuigend

Hoe bekeer je een volk dat gelooft in andere goden? Mooie verhalen, interessante voorwerpen en bijzondere kleding moeten de ‘ongelovigen’ overtuigen. Lukt dat niet, dan laat Willibrord Wodans-eiken (heilige bomen) omhakken of heilige beelden vernietigen. Als blijkt dat Wodan dit omhakken niet onmiddellijk bestraft, zijn de Germanen onder de indruk. Zo laat hij de Friezen zien hoe machtig zijn God is. Wat doet hij nog meer?

Willibrord geeft Germaanse gebruiken een christelijk tintje. De geboorte van Christus (Kerstmis) valt in dezelfde periode van het oude Germaanse zonnewende-feest. Het zonnewende-feest wordt gevierd wanneer in december de dagen weer langer worden en het licht terugkeert. Met de geboorte van Christus komt volgens de christenen ook het licht terug op de wereld. Beide feesten gaan dus over het terugkeren van het licht. Zo worden langzaam de oude feesten (zonnewende-feest) en rituelen vervangen door nieuwe christelijke feesten (Kerstmis) en rituelen.
De Heilige Willibrord

Willibrord sticht veel kerken en kloosters, bijvoorbeeld in Echternach (Luxemburg). Als Willibrord in 739 sterft, 81 jaar oud, wordt hij daar begraven. Al snel wordt hij als heilige vereerd. Er zijn verschillende wonderen aan hem toegeschreven. Willibrord vulde bijvoorbeeld een vat met wijn met één aanraking van zijn staf. Waarom is Willibrord zo belangrijk voor Nederland?

Willibrord heeft in Nederland een belangrijke basis gelegd voor het christendom. Tijdens en na zijn leven is hij een voorbeeld voor andere missionarissen, zoals Bonifatius. Maar Bonifatius wordt na de dood van Willibrord door de Friezen vermoord. De Friezen houden lang vast aan hun eigen geloof. Het duurt nog 200 jaar voordat de kerk meer macht krijgt. Pas rond het jaar 1000 is het christendom belangrijk in het leven van iedereen.