Kleine boeren
Erp en Veghel waren onderdeel van het landbouwgebied De Meierij. Rond 1954 hadden de boeren hier een gemengd bedrijf. Ze verbouwden gewassen en hielden vee. De stukjes land voor het boerenbedrijf lagen kriskras door elkaar. Dat was ongunstig voor de bedrijfsvoering. Het aantal boerenbedrijven nam af en het aantal kleine bedrijven werd groter.
Ruilverkaveling
Met ruilverkaveling wilde de regering de boerenbedrijven gezonder maken. In 1954 kwam er een ruilverkavelingswet. De boeren ruilden hun grond, zodat er grote aaneengesloten bedrijven kwamen. Door mechanische landbouw (=gebruik van machines) kon meer worden geproduceerd, was minder personeel nodig en werd efficiënter gewerkt.
Ruilverkaveling Veghel-Erp
In 1955 vroeg de Boerenbond Veghel ruilverkaveling aan bij de Centrale Cultuurtechnische Commissie (C.C.C.). Die voegde Veghel en Erp samen tot ‘Ruilverkaveling Veghel-Erp’, een “uiterst gevarieerd Brabants hoevenlandschap met oude akkers en weilanden” van 5200 hectare. Het voorbereidingsplan van een werkgroep van lokale boeren, ambtenaren en de rijksoverheid werd in 1965 goedgekeurd. Vanaf 1966 konden de graafmachines aan het werk.
Op de schop
Het was veel werk om het eeuwenoude landschap te veranderen. De verkaveling duurde meer dan twintig jaar! Bolle akkers, sloten, vennen en oeverwallen maakten plaats voor grote vierkante akkers. Populieren- en wilgenrijen werden omgehakt en kilometers zandpad werden geasfalteerd. Oude boerderijtjes verdwenen voor grote stallen en bedrijven. Het landschap veranderde compleet.
Bijna 400 bezwaren
De ruilverkaveling ging niet vanzelf. Veel boeren waren ontevreden. Ze vonden hun nieuwe grond niet goed genoeg, te weinig of wilden hun voorpootrecht (= recht om bomen te planten) niet opgeven. Er werden bijna 400 bezwaren ingediend, waarvan een deel voor de rechter kwam.
Akte van toedeling
In 1983 is het werk klaar. De talloze stukjes verdeelde grond moesten van eigenaar veranderen. Maar hoe veranderde je de eigendommen van honderden boeren? Dat gebeurde in één keer voor de notaris bij de ‘akte van toedeling’. De burgemeesters van Erp en Veghel waren hier getuige van. Het resultaat was spectaculair. Na de ruilverkaveling ging het gemiddelde boerenbedrijf van 7 naar 1,6 kavels. De oppervlakte nam toe van gemiddeld 1,2 naar 5,1 hectare.
Geen goed voorbeeld
Hoewel er volgens de Ruilverkaveling Veghel-Erp rekening werd gehouden met bijzonder landschapselementen, zoals oude bomen, was de invloed op de natuur groot. Veghel-Erp was geen goed voorbeeld voor nieuwe ruilverkavelingen. Daar kwam wél meer aandacht voor natuurbescherming. Om die reden bleven er bij de Ruilverkaveling Sint-Oedenrode met het zuidelijke deel van Veghel meer oude landschapselementen bewaard.
