Een havezate is een groot, chique huis bestemd voor de hoge heren. Deze heren waren van adel. Ze waren erg rijk en belangrijk. In 1646 waren er achttien havezaten in Drenthe. Drie daarvan stonden in Eelde. Dit waren Huis te Eelde, Oosterbroek en Ter Borch. In de 18e eeuw werd Huize Laarwoud in Zuidlaren ook een havezate.
Havezate Laarwoud
De Havezate Laarwoud in Zuidlaren is een deftig huis. Om het huis ligt zelfs een gracht. Havezate Laarwoud werd ongeveer 400 jaar geleden gebouwd. In 1751 werd het landgoed gekocht door Alexander Carel van Heiden. Hij was de hoogste baas van Drenthe, de landdrost. Alexander zorgde ervoor dat huize Laarwoud een havezate werd. Ook zorgde hij ervoor dat Laarwoud nog mooier werd. Hij liet een gracht graven en grote zijvleugels bouwen.
Na de dood van Alexander ging zijn zoon in havezate Laarwoud wonen. Dat was Sigismund Pieter Alexander van Heiden Reinestein. Hij was een belangrijke man. Hij werd, net als zijn vader, landdrost van Drenthe. Maar hij was ook een van de beste vrienden van stadhouder Willem V. In die tijd was Nederland nog geen koninkrijk. Dus er was ook geen koning. Nederland was de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. De baas van de republiek was de stadhouder. Sigismund werd de kamerheer van Willem V. Als kamerheer gaf Sigismund raad en advies aan Willem V.
Landgoederengordel Eelde-Paterswolde
Als je zelf in Eelde of Paterwolde woont dan weet je het vast. Hier staan heel veel grote huizen. Bijvoorbeeld landgoederen, havezaten, landhuizen en villa's. Deze huizen zijn allemaal heel bijzonder. Ze werden gebouwd door de rijke Groningers. Ze vonden de natuur hier erg mooi. En het was ook nog dichtbij Groningen. Dit gebied noemen we de landgoederengordel Eelde-Paterswolde. Ook zijn hier veel bossen en parken met bijzondere planten en dieren. In dit gebied staan de volgende huizen: huize Oosterbroek, Hoog Hullen, Vosbergen, De Duinen, Lemferdinge, Vennebroek, De Braak, De Marsch, Westerbroek, Villa Anna, Villa Meta en Huize Weltevreden.
Havezate Vennebroek
Bij Paterswolde staat havezate Vennebroek. Vennebroek bestaat al meer dan 400 jaar. Alleen werd het huis in 1848 wel opnieuw gebouwd. Op het landgoed zijn zeker 200 soorten paddenstoelen te vinden. En er leven bijzondere vleermuizen. Er zijn daar ook zeldzame vogels, zoals de groene specht, de ijsvogel en de bosuil.
Een groot cadeau
Als je gaat trouwen dan krijg je veel cadeau's. Maar toen Steven ter Borch in 1447 ging trouwen met Greta, kregen ze wel een heel groot cadeau. Ze kregen namelijk een heel landgoed cadeau. En daarop stonden de huizen Oosterbroek en Lemferdinge. Het huis Lemferdinge is het oudste huis van de landgoederengordel.
Rangen
De mensen die in deze grote huizen woonden waren erg belangrijk. Ze hadden een hogere rang dan andere dorpsbewoners. Hoe hoger je rang, hoe belangrijker je bent. Ze werden daarom ook anders behandeld. Zo hadden ze in de kerk een eigen bank, apart van de gewone dorpsbewoners. Deze herenbanken zie je bijvoorbeeld in de dorpskerk in Eelde. Je had ook meer aanzien als je een belangrijk beroep had. Bijvoorbeeld advocaat, notaris of predikant. Of als je uit een adellijke familie kwam. Deze mensen hadden vaak lange namen. Bijvoorbeeld Johanna Sybilla Geertruida Lewe van Nijestein, douairière van Ico Folef van Inn- und Knyphausen. Dat is pas een mondvol!
