Glas
Rond 1850 vestigde zich aan de Ringdijk in Zwijndrecht flessenfabriek N.V. Bottleworks. Haar productieproces borduurde voort op de werkwijze in de glashutten, die al vanaf de zeventiende eeuw aan de rivier actief waren. In 1938 verhuisde het bedrijf naar jeneverstad Schiedam, waar flessen aan de lopende band nodig waren.
Rijst
In 1845 werd aan de Zwijndrechtse Ringdijk molen Rozenburg gebouwd, waarmee rijst op windkracht werd gepeld. Uiteindelijk werd de rijstpellerij gemechaniseerd en verrees er naast de molen een grote fabriek van de Koninklijke Rijstpellerij Howard & Co. In 1932 nam de Duitse firma Euryza het roer over. Toen de productie naar Hamburg werd verplaatst, volgde in 2002 de sloop van deze fabriek met haar markante rijstsilo’s.
Kunstmest
Op de locatie van Chemproha werd in 1895 een kunstmestfabriek gevestigd, genaamd Internationale Guano en Superphosphaat Werken. De grondstof voor de kunstmest was guano. Dit komt uit Zuid-Amerika en bestaat uit poep die bijeen is gescheten op plekken waar grote concentraties dieren, met name vogels, sinds duizenden jaren samenkomen. Ook dinosauriërs hadden soms een vaste poepplek, zoals kuilen of grotten, waar in de loop der tijd een metersdikke laag guano was ontstaan. Prehistorische mest, zullen we maar zeggen. In 1912 was het de grootste kunstmestfabriek van Nederland met een kleine vierhonderd werknemers. In 1941 verhuisde het bedrijf naar Pernis en sindsdien ruikt Zwijndrecht een stuk frisser.
Verf
Schilder J.W.A. Derks startte zijn gelijknamige verfmakerij in 1886 in Dordrecht. Vanwege brandgevaar in het voormalige graanpakhuis Vredenburch aan de Bomkade werd de verfproductie in 1922 naar de Lindtsedijk in Zwijndrecht verplaatst en in 1924 naar een nieuw gebouw aan de Krommeweg in Hendrik-Ido-Ambacht. Na klachten over stank en geluidsoverlast ging het in 1962 terug naar Dordrecht, waar het nu onder de naam Derks-Macpherson opereert.
Zeep
Van den Bergh’s Zeepfabrieken (1912) en Jurgens Oliefabrieken (1914) gingen in 1927 samen verder als de Margarine Unie. In 1929 volgde een fusie met de Engelse zeepfabriek Lord Lever en de naam Unilever was geboren. In 1970 werd het Unimills, dat uitgroeide tot een grote raffinaderij voor plantaardige oliën. Het bedrijf is nog steeds aan de Lindtsedijk te vinden en heet nu Sime Darby Unimills.
Hout
Piet van Drimmelen is op een schip aan de Dordtse Bomkade geboren. Hij had meer affiniteit met hout dan met water, maar kwam wel uit een schippersnest. Dus startte hij in 1923 een handel in scheepsluiken. Of Piet had voorzien dat zowat honderd jaar later de vierde generatie in zijn bedrijf werkzaam zou zijn, weten we niet. De Van Drimmelen Groep is nu met zo’n honderd medewerkers actief aan de Merwedeweg in Zwijndrecht.
Beton
Een slimme betonwerker in Zwijndrecht bevestigde aan het wiel van zijn kruiwagen een touw vol flinke knopen. Hij deed vervolgens metselspecie in de kruiwagen en reed (door die knopen) schokkend over een plank. Waarom? Deze Willy Wortel zag zijn idee bevestigd. De specie verdichtte zich heel snel. Hij vroeg patent aan voor deze vondst en N.V. Schokbeton was geboren. Het bedrijf zou van 1932 tot 2015 bestaan. Plaatsgenoot Van der Ven wist dit beton zelfs nog te verbeteren door er lucht aan te onttrekken. Het nog steeds in Zwijndrecht gevestigde bedrijf Schokindustrie N.V. werd in 1935 opgericht.
Staat uw huis op betonnen heipalen? Goede kans dat die uit Zwijndrecht komen, waar ze héél goed nadenken over beton.
