Het archeologisch onderzoek is uitgevoerd in voorbereiding op de werkzaamheden voor de RijnlandRoute. De RijnlandRoute is een nieuwe wegverbinding tussen Katwijk, via de A44, en de A4 bij Leiden. Met deze nieuwe route bouwt de provincie Zuid-Holland aan de economische versterking van de regio en investeert in de bereikbaarheid en leefbaarheid van het gebied. De aanpassingen aan de N206 ir. G. Tjalmaweg maken deel uit van de RijnlandRoute.
Houten palen
Tijdens de voorbereidingen aan de aanpassingen aan de Tjalmaweg legden archeologen bij Valkenburg in 2018 een gebied bloot met resten van een Romeinse nederzetting (Weerdkampen). Onderdeel van deze vondst bleek een groot aantal houten palen: de fundering van een weg uit de Romeinse tijd. De houten palen hielden het dijklichaam met daarop de weg bij elkaar. Deze weg, in feite een verre voorganger van de RijnlandRoute, lag dus verhoogd in het landschap.
De palenvondst strekte zich uit over een lengte van ruim 125 meter langs de huidige Tjalmaweg. De exacte locatie is Weerdkampen, vernoemd naar het gebied dat is aangeduid op de historische kadastrale minuten van 1825. Weerdkampen betekent: “daar waar mensen hebben gewoond”.
Tweede cohort
De eerste gevonden inscriptie gaf een goede en betrouwbare aanwijzing wie de bouwers van de Romeinse weg waren. Deze tweede haalde alle twijfels weg! Op twee van de ruim 480 gevonden palen is namelijk de inscriptie “COH II CR” aangebracht. Dat staat voor Cohors II Civium Romanorum, letterlijk vertaald: van het tweede cohort van de Romeinse burgers. Dit was een gespecialiseerde technische eenheid van het Romeinse leger.
Het tweede cohort van de Romeinse burgers bestond uit ongeveer vijfhonderd man en fungeerde als aannemer voor het uitvoeren van allerlei bouwwerkzaamheden, zoals bijvoorbeeld de winning van natuursteen in de Eifel. Het cohort beschikte over ruiters en ontving in 89 na Christus de eretitel “trouw en loyaal” voor steun aan de keizer.
De gevonden inscripties maken duidelijk door wie de Romeinse weg ooit is aangelegd. Tot deze vondst was dat niet bekend. Naast soldaten, burgers en de lokale bevolking, zouden ook slaven de wegenbouwers geweest kunnen zijn. Al die opties zijn van de baan nu is vastgesteld dat het aanleggen van de weg in handen was van het tweede cohort van de Romeinse burgers.
Systematisch
De inscriptie maakt nog iets duidelijk. Namelijk dat de Romeinse weg is gebouwd volgens een vast, systematisch procedé. De gebruikte palen zijn stuk voor stuk ongeveer even dik en lang en gekapt rond 124 AD. Ze zijn mogelijk afkomstig van bomen uit een speciaal kweekbos, waarschijnlijk uit het Duitse Rijnland. De bouwers bestelden het gebundelde hout als een soort doe-het-zelf bouwpakket en lieten het naar de bouwplaats vervoeren. Daar sloegen ze de palen met een heimachine de grond in. Op andere plekken langs de Limes is hout uit dezelfde eikenhouten ladingen gebruikt. Ook hier is de kapdatum van 124 AD gevonden.
De constructie van de Romeinse weg was een bouwproject dat zijn weerga niet kent in de Lage Landen in die tijd. Dergelijke waarnemingen zijn een aanwijzing dat twee millennia geleden al dergelijke grootschalige infrastructurele projecten werden uitgevoerd en centraal, vanuit Rome, werden aangestuurd. Pas in de negentiende eeuw zijn weer vergelijkbare grootschalige werken in gang gezet. De wegaanleg was mogelijk in opdracht van keizer Hadrianus, die in dezelfde tijd een muur liet bouwen in Noord-Engeland. Beide projecten hadden een militair karakter.
Limes
De Romeinse weg liep langs de noordgrens van het Romeinse Rijk, de Limes geheten. Bijna driehonderd jaar hielden de Romeinen zich bezig met de aanleg en het onderhoud van forten, wachttorens, grachten, wegen en havens langs de Oude Rijn en de kust. Daarvan is veel bewaard gebleven in de bodem. De Neder-Germaanse Limes is zo bijzonder dat deze wordt voorgedragen voor Unesco Werelderfgoed.
De provincie Zuid-Holland laat alle (ruim 480) opgegraven palen grondig onderzoeken. De archeologen van ADC Archeoprojecten, BIAX en vele vrijwilligers speuren naar kapsporen, tellen jaarringen, stellen houtsoort vast, reconstrueren hoe de palen werden vervaardigd en proberen zelfs te achterhalen waar de gebruikte bomen vandaan kwamen. Zodra de inscripties en andere bijzondere vondsten bij De Weerdkampen geconserveerd zijn, worden ze permanent tentoongesteld in het informatiecentrum RijnlandRoute en in het Rijksmuseum van Oudheden in Leiden.
De auteursrechten van beeld en tekst liggen bij de provincie Zuid-Holland, project RijnlandRoute. Meer informatie en contact: www.rijnlandroute.nl
