Een belangrijke mijlpaal in de geschiedenis van de Raalter gezondheidszorg was de opening in 1965 van de eerste paviljoens van psychiatrisch ziekenhuis Sint Franciscushof. Daarin werden in eerste instantie alleen vrouwen uit de noordelijke provincies opgenomen, van katholieken huize. Prinses Margriet verrichtte in juni 1967 de officiële opening, nadat kardinaal Alferink alle gebouwen plechtig had ingewijd.
Een begrip in de regio
De Franciscushof groeide uit tot een begrip voor de wijde
regio. Wie bijvoorbeeld in Almelo, Ommen, Wijhe of waar dan ook in
de regio rond Raalte eens een beetje gek deed, kreeg de opmerking
te horen: "Ga maar naar Raalte! Busje komt zo". Duizenden mensen
werden er gedurende pakweg 40 jaar behandeld. Ook vonden velen een
baan in het ziekenhuis. Het personeel zorgde in 1989 voor de voor
zover bekend eerste demonstratie in het dorp. Net als hun collega's
in grotere steden eisten de werknemers van de Franciscushof betere
salarissen en minder bezuinigingen van het Rijk. Gewapend met
spandoeken, petjes, T-shirts en veel lawaai trokken ze door het
centrum.
Werkgelegenheid
De Stichting tot verpleging en verzorging van Rooms Katholieke
vrouwelijke krankzinnigen was al in 1952 opgericht. Dat was te
danken aan de inzet van Broos Ganzeboom, die burgemeester van
Raalte was van 1946 tot 1971 en Frans Stokman, die pastoor van de
parochie Heilige Kruisverheffing was van 1946 tot 1957. Zij vonden
dat er in Raalte een psychiatrisch ziekenhuis voor katholieke
vrouwen uit Noordoost‒Nederland moest komen, vergelijkbaar met de
in Apeldoorn gevestigde Sint Josephstichting voor katholieke
mannen. In deze regio bestond al wel de Brinkgreven, maar die
Deventer instelling was neutraal en niet specifiek katholiek.
Daarnaast leverde het de gemeente Raalte ook nieuwe werkgelegenheid
op. In het midden van de jaren zeventig werkten er meer dan
400 personeelsleden. Psychiater W. Kardaun werd de eerste
geneesheer-directeur, econoom drs. C. Pieters adjunct-directeur.
Eind 1970 waren er al zo´n 400 patiënten opgenomen, onder wie ook
vele niet-katholieken. In dat jaar kwam er ook een protestantse
pastor. In 1969 nam "de Hof" al de eerste mannelijke patiënt
op.
Minidorp
De instelling aan de Knapenveldsweg in het buitengebied van
Raalte telde twaalf paviljoens, verbonden door meer dan een
kilometer aan gangen. Voor verpleegsters was er een speciale flat,
waarin later ook een polikliniek en het eerste kinderdagverblijf
van de gemeente Raalte werd geopend. Het ziekenhuis was het eerste
in Nederland dat na de oorlog werd gebouwd en was opgetrokken als
minidorp in het buitengebied. De instelling gold aanvankelijk als
zeer modern, een voorbeeld voor de psychiatrische hulp in binnen-
en buitenland. Vele experts kwamen in Raalte de kunst afkijken.
Maar eind jaren negentig van de vorige eeuw keek de directie juist
naar het buitenland, met name naar Italië, waar psychiatrische
instellingen kleinschalig opereerden: in wijken, dichtbij de
cliënten. De ligging en opzet van de Franciscushof paste daar niet
bij: "het verkeerde ziekenhuis op de verkeerde plek", zo werd
gezegd. De leiding van "de Hof" besloot om het Raalter ziekenhuis
te ontmantelen en voorzieningen te verspreiden over Zwolle en
omringende plaatsen als Hardenberg en Kampen. Dat besluit werd
genomen ondanks verzet tegen sluiting, vanuit het personeel, de
Raalter bevolking en de gemeenteraad, die moeite had met het
vertrek van de grootste werkgever in het dorp. In 2001 werd de naam
Sint Franciscushof vervangen door Zwolse Poort, die in 2008 opging
in de grotere organisatie voor intra- en extramurale geestelijke
gezondheidszorg in West-Overijssel genaamd Dimence. Overigens
behield Raalte ook kleinere wooneenheden voor psychiatrische
patiënten, met onder meer een psychiatrisch dienstencentrum in het
voormalige belastingkantoor aan de Dahliastraat. Het Raalter
psychiatrisch ziekenhuis stond vanaf 2009 leeg: de gebouwen werden
gesloopt en maakten plaats voor een riante nieuwbouwwijk genaamd
Franciscushof. Het HOFtheater, de vroegere schouwburg van de Hof
die ooit bedoeld was voor creatieve therapie voor patiënten, bleef
bestaan als theater van de gemeente Raalte.
