Het verhaal en de plek
Een nieuw kanaal door het hart van Overijssel verbond industriegebied Twente met Zwolle. Al snel na de laatste werkzaamheden in 1858 bleek dat niet de textielindustrie, maar vooral de turfindustrie gebaat was bij het kanaal. Ook was het een impuls voor grootschalige agrarische ontwikkeling van gebieden langs deze waterweg. Zo is de ontstaansgeschiedenis van Lemelerveld direct gerelateerd aan de aanleg van het kanaal, waarmee dit dorp de geëigende locatie is voor een kunstwerk dat het Kanaal als vertrekpunt heeft. Door de komst van de stoomtrein, en later het veel bredere Twentekanaal, verloor het Overijssels Kanaal al relatief snel zijn regionale infrastructurele betekenis. Tegelijkertijd werd het opgenomen in lokale structuren.
Het kunstwerk
Het Overijssels Kanaal en de N348 scheiden Lemelerveld in vier
delen. Ieder kwadrant heeft zijn eigen ruimtelijke ontwikkeling
doorgemaakt waarbij het dorp zich niet zelden van het kanaal
afkeerde in plaats van omarmde. Huizen werden met de rug naar het
kanaal gebouwd en delen van de waterweg werden overkluisd.
Ben Raaijman heeft deze ruimtelijke situatie gekoppeld aan de notie
dat er tolgelden werden geheven op het Overijssels Kanaal. Deze
sluis-, brug-, en havengelden waren de belangrijkste inkomsten voor
de Overijsselsche Kanalisatie Maatschappij (OKM), de beheerder van
de waterweg.
In 'Tolplaats' gaan autonomie en functionaliteit hand in hand. De
statig witte houten hekken met chique knoppen midden in dit
industriële dorp kunnen bewonderd worden. Tegelijk maakt het werk
het kanaal beter beleefbaar, legt het een visuele verbinding tussen
beide oevers, en faciliteert het ontmoeting van bewoners en
bezoekers. Een mooie bijdrage aan een al eerder door de gemeente en
bewoners ingezet traject dat moet leiden tot een verbetering van de
ruimtelijke kwaliteit in het gebied.
De kunstenaar
Ben Raaijman is landschapskunstenaar. Hij heeft talloze kleine en grote kunstprojecten gerealiseerd verspreid over heel Nederland. Zie ook: www.openbaarleven.nl
Dit kunstwerk is tot stand gekomen in het kader van het project canonkunst onder leiding van het Kunstenlab uit Deventer en financieel mede mogelijk gemaakt door de provincie Overijssel.
