Van 6 tot en met 20 september 1975, twee jaren na de feitelijke
datum, vierde Nieuwegein op grootse wijze het 600-jarig bestaan van
de Vreeswijkse Oude Sluis. Een sluis die voor Vreeswijk van enorm
belang is geweest voor de welvaart van de inwoners en de bebouwing
aan weerszijden.
Op 6 september werd de opening van de viering verricht door H.K.H.
Prinses Margriet die met haar echtgenoot mr Pieter van Vollenhoven
en hun kinderen met het koninklijke jacht de Piet Hein aan de
Handelskade waren afgemeerd. Vanaf dit jacht namen zij een
vlootschouw af van 61 gepavoiseerde (dat wil zeggen met vlaggetjes
versierde) plezierjachten. Aan boord waren ook de Commissaris van
de Koningin, de burgemeester en leden van het stichtingsbestuur.
Naar schatting van de rijkspolitie woonden bijna 20.000
belangstellenden de opening bij.
Feestelijkheden
Er was een feest van het Prins Hendrik Schippersinternaat
vanwege het 60-jarig bestaan, een prentententoonstelling in het
N.-H. Verenigingsgebouw aan de Verlengde Dorpsstraat en
een fototentoonstelling in de voormalige brandweergarage aan het
Raadhuisplein, die samen ruim 3.500 bezoekers trokken. Aan de
puzzeltocht voor schoolkinderen namen 277 Nieuwegeinse kinderen
deel.
Historische sferen
Veel Vreeswijkers waren maanden lang in touw geweest om
historische kledij uit die tijd te maken, waarbij gordijnvelours in
vele kleuren de boventoon voerde. Er was een levendige handel in
patronen en stoffen en modeshows van oude kleding met voorlichting
hoe die zelf te maken.
Op 8 september werd in de balkenloods aan het Laantje een echt huwelijk in oude stijl en kledij voltrokken. Op het Raadhuisplein werd rechtgesproken en veroordeelde bandieten werden aan de schandpaal 'genageld'. Op de Oude Sluis werden 'houwelijcken in oude stijl' voltrokken. Daarbij kon iedereen symbolisch in het huwelijk treden mits het te huwen paar in oud kostuum verscheen op een versierd of origineel oud voertuig. Een bakker bracht een blikken koektrommel gevuld met 'Vreeswijkse Zandschuitjes' op de markt.
Er waren bedrijvenshows, breugeliaanse maaltijden met een os aan het spit, een gondelvaart met zo'n dertig bootjes, demonstraties door de vrijwillige brandweer, bridge-drives en klaverjaswedstrijden, lunaparken, een markt- en standwerkersconcours en natuurlijk de grote historische optocht met versierde praalwagens en Vreeswijkers in oude 14e-eeuwse kostuums. Volgens de krantenberichten uit die tijd had die stoet een lengte van tussen de anderhalve en twee kilometer. Hierbij kon iedereen laten zien wat hij of zij de afgelopen maanden thuis aan kleding had genaaid en ook de scholen hadden hun eigen praalwagens. Dit alles onder begeleiding van muziekkorpsen uit Vreeswijk, Schalkwijk en Hagestein.
Kolkwaterdrinken
Op zaterdag 13 september was er kolkwater drinken. Dit omdat het
oude gezegde luidt, dat je pas een echter Vreeswijker bent wanneer
je uit de kolk hebt gedronken. De deelnemers moesten via een soort
kettingbrug van autobanden en ingezeepte vlonders het speciale
kolkwater trachten te bereiken. Lukte dit dan ontving men het
'certificaat van Vreeswijkerschap'.
Hoogtepunt hierbij was de strijd tussen Vreeswijk en Utrecht met burgemeester F.J. (Frans) Hermsen (1926-2003) van Nieuwegein en de eerste burger van Utrecht H.J.L. (Henk) Vonhoff (1931-1910). De Nieuwegeinse burgemeester slaagde er in zijn zwembroek droog te houden, de zwaarlijvige Utrechtse burgemeester had minder geluk en geraakte onder luide bijval van het ruim 8.000-koppige publiek te water. Daarna streden elf Nieuwegeinse verenigingen op de schotsenbaan om de hoofdprijs: een duur boek over (hoe kan het anders) de binnenvaart. Vanzelfsprekend was er ook in wijnflessen gebotteld kolkwater te koop.
Van toen naar nu
Ter gelegenheid van de festiviteiten had de firma Van Loon een
bronzen beeld van een beugelende zandschipper laten maken. Tijdens
de feestweken droeg Van Loon het beeld over aan de gemeente
Nieuwegein. Het siert nog altijd de Dorpsstraat bij de Oude
Sluis.
De viering van de 600 jaar Oude Sluis vormde ook het begin van een tot heden voortdurende traditie: de Sluizenloop, die op woensdag 10 september 1975 voor de eerste keer van start ging.
