In het verleden hebben er diverse gemeentelijke herindelingen plaatsgevonden waarbij de voormalige gemeenten De Bilt en Maartensdijk grond moesten afstaan aan de gemeente Utrecht. In 1954 werd een groot deel van Maartensdijk bij Utrecht gevoegd waardoor het inwonertal van die gemeente drastisch omlaag ging. Ook vonden er samenvoegingen plaats. In 1957 werden grote delen van het in 1954 gefuseerde Westbroek en Achttienhoven bij Maartensdijk gevoegd.
Eind jaren negentig kwam de discussie op gang betreffende een gemeentelijke herindeling waarbij de gemeenten De Bilt en Maartensdijk zouden worden samengevoegd. Vooral de gemeente Maartensdijk had er bezwaar tegen en stelde zich in het verweer. Na veelvuldig politiek overleg, ook met de landelijke overheid, werd toch tot samenvoeging besloten, waarna op 1 januari 2001 de nieuwe gemeente De Bilt ruim 42.000 inwoners telde en 6.880 hectare groot was. De zes kernen, De Bilt - Bilthoven - Maartensdijk - Groenekan - Hollandsche Rading - Westbroek, telden op 8 februari 2001 respectievelijk 10.284 - 22.192 - 5.068 - 1.838 - 1.421 - 1.263 inwoners. Er waren in 2001 meer dan 20 basisscholen en vier scholen voor voortgezet onderwijs. De grote winkelcentra bevonden zich bij het Maartensplein in Maartensdijk, ten zuiden van het station in Bilthoven en bij de Hessenweg in De Bilt. Ook waren er diverse verzorgingshuizen en serviceflats evenals, verspreid over de gemeente, kerken voor diverse geloofsrichtingen.
In november 2000 vonden er gemeenteraadsverkiezingen plaats. Na die verkiezingen werd er een nieuwe gemeenteraad samengesteld die 27 leden telde. Mr. A. Tchernoff werd in december 2000 officieel benoemd als burgemeester van de nieuw gevormde gemeente De Bilt. De gemeente kreeg ook een nieuw gemeentewapen. Na de herindeling ging de nieuw gevormde gemeente De Bilt een samenwerkingsverband aan met het Streekarchivariaat - gevestigd in Breukelen - waarbij Maartensdijk al was aangesloten.