Heb je je wel eens afgevraagd waarom de provincie Utrecht zo'n vreemde inham in het noorden heeft? In die inham ligt het Gooi, een gebied dat nu bij Noord-Holland hoort. Vroeger hoorde het Gooi bij het bisdom Utrecht en ook Amsterdam was een Utrechtse stad. Om dit goed te begrijpen moeten we terug naar de 13e eeuw, toen er om de macht in de provincie werd gestreden.
Het machtige Bisdom Utrecht
In de 13e eeuw was Utrecht de grootste en machtigste stad van de Lage Landen. De stad hoorde bij het bisdom Utrecht en de bisschop van Utrecht was de baas. Dat bisdom was groter dan de provincie nu is. Zo hoorden Amsterdam en het Muiderslot in Muiden in die tijd ook bij Utrecht. Omdat het bisdom te groot was voor de bisschop om zelf te beheren, kreeg een aantal edellieden de macht over een stuk van het gebied. Het noordwesten werd bestuurd door de heren van Amstel. Een van hen was Gijsbrecht van Amstel.
Graaf Floris V van Holland
In 1256 volgde Floris V zijn vader op als baas van Holland. Zijn vader was vermoord, maar Floris was toen pas twee jaar oud en dus veel te jong om te regeren. Daarom deden verschillende edellieden dat tijdelijk voor hem, zoals Gijsbrecht van Amstel. Hierdoor was Gijsbrecht zowel in Utrecht als in Holland een machtig man. Maar Floris werd volwassen, trouwde met Beatrix van Vlaanderen en kreeg een zoon. En wilde nu wel zelf regeren als graaf van Holland. Hij was strijdlustig en wilde zijn gebied vergroten. Hij sloot daarvoor een bondgenootschap met Engeland. Floris en de Engelse koning spraken af dat de zoon van Floris en de dochter van de Engelse koning zouden trouwen.
Gijsbrecht van Amstel
Ondertussen viel Gijsbrecht zijn eigen bisschop van Utrecht aan. De bisschop riep de hulp van Floris V in. Floris versloeg Gijsbrecht en sloot hem voor vijf jaar op en nam vervolgens de plaats van Gijsbrecht in Utrecht in. Toen Gijsbrecht weer uit de gevangenis kwam, was hij zijn macht kwijt en zijn land was door Floris ingepikt. Gijsbrecht wilde wraak nemen. Zijn kans kwam toen Floris vriendschap sloot met Frankrijk, terwijl Frankrijk de vijand van Engeland was. De koning van Engeland voelde zich door Floris verraden en bedacht een list. Hij bood Gijsbrecht en enkele andere edelen een flink bedrag om Floris naar Engeland te ontvoeren. Gijsbrecht smeedde samen met Gerard van Velzen en Herman van Woerden een plan om Floris gevangen te nemen. Hierdoor zou hij eindelijk zijn macht terug kunnen krijgen.
Gevangen in het Muiderslot
In de zomer van 1296 bezocht Floris de bisschop van Utrecht. Gijsbrecht was daar ook en nodigde Floris uit voor de valkenjacht. Floris ging nietsvermoedend mee. Maar van jagen kwam weinig terecht. Even buiten Utrecht vielen de edelen Floris aan en namen hem gevangen. Ze sloten hem op in het Muiderslot, een burcht die Floris zelf had laten bouwen en die Gijsbrecht inmiddels had ingepikt. De edelen hadden een vluchtroute naar Engeland bedacht, waar ze Floris heen zouden brengen. Maar hun plan liep anders.
Floris wordt vermoord
Floris was namelijk heel geliefd bij de boeren in de omgeving. Toen zij hoorden dat Floris gevangen werd gehouden op het Muiderslot, omsingelden ze het slot. De ontvoerders konden geen kant op. Na vier dagen besloten Gijsbrecht en de edelen toch een poging te wagen om te ontsnappen. Ver zouden ze niet komen. Even buiten het slot stuitten ze op een groep boze boeren, die, volgens de overlevering, riepen: 'Ha, vervloekte verraders, dit is het einde van jullie fraaie verraad! Geef de graaf aan ons!' Floris probeerde te ontsnappen, waarop Gerard van Velzen hem in paniek van zijn paard sloeg. Hij belandde in de sloot en de samenzweerders staken hem dood met hun zwaarden. Daarna gingen ze er snel vandoor. Het lijk van Floris werd opgebaard in de kerk in Alkmaar. Zijn twee windhonden bleven bij hem zitten en weigerden te eten.
Gevolgen voor de provincie Utrecht
De moord op graaf Floris V had grote gevolgen voor de provincie Utrecht. De zoon van Floris, Jan, werd graaf van Holland en trouwde met de Engelse prinses, zoals ook het plan was geweest. Gerard van Velzen werd opgepakt en ter dood veroordeeld. Gijsbrecht van Amstel en Herman van Woerden waren gevlucht en raakten al hun bezittingen kwijt. Jan eiste hun land op en zo werden Muiden, het Gooi en Amstelland aan Holland toegevoegd. Dit is nooit meer teruggedraaid. Daarom heeft de provincie Utrecht nog altijd een inham in het noorden en is Amsterdam een Noord-Hollandse stad.
