Wie kent niet de indrukwekkende kraanwagens van Koninklijke Saan of de mooie bussen van Touringcarbedrijf Oostenrijk ? Het zijn iconen van Diemen, die onze woonplaats tot ver buiten de eigen regio bekend maken. Kwaliteit en stipte dienstverlening zijn de keurmerken van deze bedrijven en wat ze ook met elkaar gemeen hebben is de vakbekwaamheid en de betrokkenheid van de mensen die er werken. Deze ondernemingen maken voor hun voertuigen gebruik van de verbrandingsmotor met benzine of dieselolie.
Koninklijke Saan is de oudste van de twee. Het officiële oprichtingsjaar is 1897 maar in feite was Piet Saan al in 1896 begonnen met het bezorgen van pakketten, eerst lopend maar al gauw met een handkar en vervolgens met paard en wagen, waarmee kachels, meubilair en ander huisraad vervoerd werd. Begin jaren ’20 van de vorige eeuw werd de eerste vrachtauto aangeschaft. Piet Saan had daarvoor aan de Muiderstraatweg een garage (met twee woningen erboven) laten bouwen. Het wagenpark werd spoedig uitgebreid met een tweede en derde vrachtauto. Zoon Piet zorgde voor het onderhoud. Hij was het ook die het bedrijf door de oorlogsjaren loodste en dat combineerde met werk voor het verzet tegen de Duitse bezetters. Na de Tweede Wereldoorlog groeide het Verhuis- en transportbedrijf Saan uit tot een grote onderneming. Het personeelsbestand groeide en er kwamen meer en steeds grotere verhuis- en kraanwagens bij. In 1978 werd het omvangrijke bedrijfsterrein aan de Weesperstraat in gebruik genomen. Bij het 100-jarig bestaan in 1997 kreeg het bedrijf het predicaat Koninklijke.
Oranje Groen
Een bijzondere klus voor het verzet was het weghalen van het archief van de vakorganisatie Patrimonium om te voorkomen dat de Duitse bezetters aan de hand van de ledenadministratie mannen konden oproepen voor werk in Duitsland. Omdat de Duitsers erachter waren gekomen dat roodbruine vrachtauto’s iets met de verdwijning van dit archief te maken hadden werden de Saan-auto’s meteen groen en oranje overgeschilderd. Met trots werden deze bedrijfskleuren daarna gehandhaafd.
De geschiedenis van Oostenrijk Touringcars gaat terug tot het jaar 1922. Toen begon C.P. Oostenrijk samen met twee andere ondernemers een busdienst tussen Amsterdam en Diemen maar al gauw werd ook naar Weesp en de Vechtstreek gereden. In 1931 verrees aan de Muiderstraatweg, op nr. 5, Garage Oostenrijk, met een benzinestation. De Muiderstraatweg maakte in die tijd, samen met de Hartveldseweg, deel uit van de weg Amsterdam-Amersfoort. Klandizie was daar gegarandeerd en het was dankzij de inkomsten uit dit tankstation dat na de Tweede Wereldoorlog het touringcarbedrijf van de grond kon komen.
Historisch gezien hebben de bedrijven Oostenrijk en Saan dus nóg iets gemeen: hun ontstaan aan de Muiderstraatweg, destijds een van de belangrijkste verkeersaders van Nederland. Aan het begin van de 20ste eeuw waren de Hartveldseweg en de Muiderstraatweg nog nauwe straten door Diemen maar door verbreding (waarbij prachtige oude herbergen als De Reiger en De Vergulde Wagen, later Café Vervetjes, werden afgebroken) ontstond al in de jaren ’20 en ’30 de steeds drukker wordende autosnelweg A1, die Diemen doorsneed. Buiten de bebouwde kom kwam er aan de oostkant van Diemen benzinestation De Blokhut bij, mooi van modernistische architectuur. Het bestaat nog steeds, al ligt het sinds de noordelijke omlegging van de A1 niet meer aan de snelweg.
Jaap Haag
Verder lezen: Marijke Stolk en Piet Saan (red.) Opmerkelijke mensen maken een opmerkelijk bedrijf. De 110-jarige geschiedenis van Koninklijke Saan, Diemen 2008 en Ellen van Meurs, Van de Pretoriusstraat tot heel Europa. Firma Oostenrijk, in: tijdschrift HKD, jrg. 14, 2004 - 2.
