Bij de Pancratiuskerk werd zo'n 100 jaar geleden vee
verhandeld, vooral biggen. Tegenwoordig ligt voor het imposante
godshuis een groot rood geplaveid plein. Tijdens de woensdagse
weekmarkt en in weekenden met activiteiten is het er heel levendig.
De glorie van de Markt als "kloppend hart" ontstond in de jaren
vijftig door de grote reputatie van hotel Centraal als
uitgaansgelegenheid.
Wie denkt aan de Markt, ziet direct de Pancratius voor zich, het
fraaie van Bentheimer zandsteen opgetrokken kerkgebouw, waarvan de
oudste delen dateren uit de 12e eeuw. Het dorp is hier omheen
gegroeid. Aan de overzijde pronkt het pastoriegebouw. Daarnaast
floreert het "Grand Café Centraal" in een pand
dat tot 1980 dienst deed als bibliotheek en daarna tot 1991 in
gebruik was als kantoor voor de plaatselijke editie van de
Twentsche Courant. Markant aanwezig is het gemeentehuis uit 1941
met zijn bordes en de raadzaal uit 1978. Daarvóór herinnert een
nieuw monument aan de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog en de
politionele acties in Nederlands Indië. De raadzaal verrees op de
plek waar voordien "Het Witte Paard" stond, bakermat van
de textielfabriek van Jordaan. Historierijk is eveneens het in 2004
tot eetcafé "Markt 2" verbouwde woonhuis, waar eerder
dokter Scaf zijn patiënten ontving. Later functioneerde dit huis
nog als tandartspraktijk. Prominent is eveneens de uit 1887
daterende Jordaan-villa met balkon, sinds 1997 restaurant 't
Notarishoes, genoemd naar de notaris die deze villa in 1933
had gekocht van bankier Derk Jordaan. Haaks daarop staat het door
zijn houten omlijstingen in het oogspringende "Pand
Grooters", ook een voormalige Jordaan-villa, die zijn naam
ontleent aan de hier rond de oorlogsjaren praktiserende huisarts
Grooters. Aan de andere kant van het kerkgebouw staat de voormalige
statige pastorie van de NH-kerk, sinds 2005 kantoor van
woningcorporatie Domijn.
Hotel Centraal
Men hoeft geen oer-Haaksbergenaar te zijn om te weten, dat in deze opsomming het misschien wel meest gekoesterde gebouw ontbreekt, gewoon omdat het er niet meer is: Hotel Centraal. Op de plek van de huidige Hema stond tussen 1925 en 1980 het zo karakteristieke horecacomplex, dat vooral in de jaren vijftig, zestig en zeventig grote populariteit genoot in de hele regio. Centraal trok landelijk bekende artiesten bood muziek, toneel- en filmvoorstellingen en revues, er was zelfs een nachtbar: "De Waldhoorn". Maar bovenal was het hotel geliefd door zijn dansavonden in de weekends, waar menig stel zijn eerste verkering beleefde. "Brommers kieken" was de veel gebruikte smoes wanneer een jongen naar buiten ging om met een meisje te zoenen. Op doordeweekse dagen was het een druk bezochte pleisterplaats. Centraal was in 1921 gesticht door de Vereniging van Vrijzinnig Protestanten en ging van start in een woonhuis met café. 2 jaar later brandde dit af en kwam er een nieuw gebouw dat in 1925 werd geopend. De afbraak daarvan, 55 jaar later, wordt nog altijd gezien als een grove verminking van het dorpshart.
Herinrichting
De herinrichting van het centrum in 1980 betekende het einde van het doorgaande verkeer over de Markt. De bestrating en de plantenbakken gaven de Markt een totaal nieuw aanzicht. De ruimte was vroeger ook veel kleiner, omdat voor het pand van de kapper tot 1931 het gebouw stond van de openbare lagere school. De discussie over het centrum zou na die herinrichting van 1980 niet meer verstommen. Het ene na het andere ambitieuze plan strandde. Eén knoop is doorgehakt: in 2010 kwam er voor de kerk een geheel vlakke bestrating. Ideaal voor al die evenementen waar duizenden bezoekers op af komen, zoals de Meimarkt en de Kerstmarkt van de STER-evenementen, de zomerfeesten van de Haaksbergse Ondernemers Vereniging en sportieve topweekenden met beachvolleybal, Kennedymars en Engelse Mijlenloop. Maar op gewone dagen wordt die eigen sfeer uit de tijd van Centraal nog wel eens gemist.
