Het is niet louter tegenstand wat de Surinaamse islamieten ondervinden bij de bouw van hun moskee in de wijk Veeralleekwartier. Al eerder liet een negental wijkbewoners weten niet te kunnen instemmen met de kritiek van de wijkvereniging Veeralleekwartier. Nu is wederom spontaan een kleine handtekeningenactie gehouden, naar aanleiding waarvan de Stichting Taeedoel Islaam Zwolle een brief is geschreven. [Zwolse Courant van 13 oktober 1987].
Het was inderdaad niet alleen "louter tegenstand", maar je kon
ook niet zeggen dat de bewoners van de Veerallee stonden te juichen
bij de plannen voor de bouw van Gulzan-E-Medina ("Tuin van
Medina"). "De Veerallee wil geen moskee", kopte de Zwolse
Courant op 6 mei 1987. "Een zot idee", legde de voorzitter van
de wijkvereniging in diezelfde krant uit, "hier woont geen enkele
moslim". Dat was sterk uitgedrukt, maar een beetje gelijk had hij
wel: veruit de meeste moslims woonden (en wonen) in Holtenbroek.
Maar de gemeente Zwolle kon niet meer terug. De Surinaamse
Islamitische Vereniging had al jaren een gebedsruimte in de
voormalige Oranjeschool aan de Jufferenwal. Toen de gemeente daar
in 1986 ook ruimte beschikbaar wilde stellen aan de
belangenvereniging voor homoseksuelen COC, ontstond veel onrust
onder de Surinaamse islamieten, die zelfs tot een bezetting van het
gebouw overgingen. De gemeente maakte een einde aan het conflict
door toestemming te geven voor de bouw van een moskee in de
Veerallee.
De aanleiding van het conflict geeft aan hoe weinig de gemeente
zich in de jaren tachtig bewust was van het specifieke
karakter van de islamitische gemeenschap. Op zich voorstelbaar,
want de bouw van moskeeën in Nederlandse steden was in die tijd een
relatief nieuw fenomeen. In Almelo werd in 1974 de eerste moskee
van Nederland gebouwd, 14 jaar voor de eerste Zwolse moskee.
Treffend is de aanleiding voor de bouw van de Almelose moskee. Een
personeelschef van Nijverdal ten Cate zag op zekere dag een Turkse
arbeider bidden bij de toiletten. Daar moest wat aan gebeuren, vond
hij.
Onder grote belangstelling werd op 11 juni 1988 de eerste moskee in Zwolle, aan het einde van de Wilhelminastraat, geopend door burgemeester G. Loopstra en Hazrat Siddiqui, de president van de World Islamic Mission. De kop hierover in de Zwolse Courant was geheel anders van toon dan die van 1 jaar eerder: "Moskee verrijking voor Zwolle", luidde de tekst nu. Daarmee gaf de krant de woorden van de burgemeester weer, die zijn stadgenoten "tolerant" noemde. Misschien was hier de wens de vader van de gedachte. In latere jaren werd de moskee met enige regelmaat doelwit van vandalen. Er werd zelfs een poging gedaan het gebouw in brand te steken. Tegenwoordig wordt de moskee daarom beschermd door een stevig hekwerk tegen wat minder tolerante Zwollenaren.
Tot ongeveer 1970 waren Zwollenaren met een andere nationaliteit dan de Nederlandse een zeldzaamheid. Vanaf de jaren zestig kwamen weliswaar veel gastarbeiders naar ons land, maar slechts een klein deel van hen kwam in Zwolle terecht omdat hier in vergelijking met andere steden vrij weinig industrie te vinden was. In de jaren die volgden nam echter ook in Zwolle het aantal allochtonen toe, onder andere door de komst van asielzoekers. Op 1 januari 2004 was 15% van de Zwollenaren van allochtone afkomst en 7% van die groep behoorde tot de zogenoemde etnische minderheden. De allochtonen uit die laatste groep waren afkomstig uit de Antillen, Aruba, Chili, China, Ethiopië, Irak, Iran, (voormalig) Joegoslavië, Marokko, Somalië, Suriname, Tunesië, Turkije en Vietnam.
Uit het onderzoek Samen Leven is Samenwerken (2004) van
de gemeente Zwolle bleek dat de etnische minderheden contacten met
autochtone Zwollenaren op prijs stellen. Daar is echter nog maar
weinig van terecht gekomen. Volgens het onderzoeksrapport hebben
autochtone Zwollenaren nauwelijks of vaak helemaal geen contact met
allochtonen en vinden zij deze toenadering over het algemeen ook
niet wenselijk. Wat dat betreft heeft de integratie van "nieuwe" en
"oude" Zwollenaren nog een lange weg te gaan.
Toch zijn er in de stad tal van initiatieven die erop gericht zijn
bruggen te slaan tussen de verschillende culturen. Zo organiseert
het Platvorm voor Levensbeschouwing en Religies Samen Leven Anders
Geloven Zwolle sinds 1998 een interreligieuze gebedsdienst op de
eerste zondag van het jaar. Daaraan nemen vertegenwoordigers deel
van kerken, moskeeën, synagoge en andere levensbeschouwelijke
instellingen.
Naast de Surinaamse moskee Gulzan-E-Medina aan de Wilhelminastraat heeft Zwolle ook een Marokkaanse moskee, Af-Sona in de Schubertstraat in Holtenbroek en een Turkse moskee, Ulu Camii, aan het Assendorperplein. Er zijn plannen voor de bouw van een vierde moskee. Het Zwolse islamitisch centrum Miesbahoel Islam wil aan de Luttekeweg een moskee bouwen met een bijbehorend multicultureel centrum. Miesbahoel Islaam wil dat het een plek wordt waar iedere Zwollenaar welkom is. Want, zegt één van de woordvoerders van het islamitisch centrum: "We mogen misschien een ander geloof hebben, maar we leven wel met z'n allen in dezelfde stad."
