Een zekere Jan Nijand, koopman en spekslager van beroep, kocht op 7 juli 1862 een huis met erf en pakhuis aan de oostzijde van de Langstraat in Wijhe om er een zeepziederij te beginnen. Zijn broer Egbert Nijland kocht 15 jaar later enkele huizen en wat grond in de Enk om het familiebedrijf uit te breiden. Na enige tijd bleek dat twee locaties een doelmatig bedrijfsbeheer in de weg stonden. De locatie aan de Enk zou een andere bestemming mogen krijgen. De fabriek aan de Langstraat werd uitgebreid. Er verscheen een fabriekspijp met de tekst: "Bij de gratie Gods".
Gemeentestichting
De vrijzinnigheid in de Hervormde Kerk was de orthodoxe leden in Wijhe een doorn in het oog. Zij begonnen omstreeks 1880 eigen samenkomsten te organiseren, onder de bezielende leiding van een evangelist. De zeepziederfamilie Nijland stelde niet alleen het overbodige fabrieksgebouw aan de Enk ter beschikking, maar steunde de nieuwe stroming door een grote financiële inbreng. Het hervormde kerkbestuur deed trouwens zijn best om ook de orthodoxe leden geestelijk onderdak te blijven bieden. Deze laatsten vroegen op hun beurt om het hervormde kerkgebouw als plaats voor hun eigen samenkomsten te mogen gebruiken. Ze wilden desnoods de collectes blijven bestemmen voor de bestaande gemeente. Men was immers nog steeds lidmaat van de Hervomde Kerk. Deze pogingen hadden geen succes. Uiteindelijk wendde een aantal mensen zich tot de classis van de Christelijk Gereformeerde Kerk in Nederland met het verzoek om ondersteuning bij de vorming van een eigen gemeente in Wijhe. Zo ontstond in 1889 in Wijhe een orthodoxe gemeente, die behoorde tot de toen al ruim 50 jaar bestaande Christelijk Gereformeerde Kerk in Nederland. In 1891 kreeg de gemeente een eigen predikant, ds. W. Diemer, wonend in Gorssel. Na veel vijven en zessen kon de gemeente pas een half jaar voor de aanstelling van ds. Diemer beschikken over een eigen kerkgebouw aan de Enkweg op de plek van de oude fabriek van Nijland.
Van Christelijk Gereformeerd naar Gereformeerd
In 1886 had een andere kerkscheuring plaatsgevonden die de geschiedenis zou ingaan als de Doleantie. Abraham Kuiper stichtte de Gereformeerde Kerken in Nederland. In 1892 ging het overgrote deel van deze kerkgenootschappen samen. Ook de Wijhese gemeente ging in deze Vereniging mee. In de kerkraadsvergadering van 5 augustus 1892 werd "door de president aan de broeders gevraagd of er ook bezwaren zijn tegen de naamsverandering der kerken". De Gereformeerde Kerk in Wijhe heeft meer dan 100 jaar bestaan. In 1989 is dit jubileum gevierd. Per 1 januari 1999 hebben de leden van de Hervormde Kerk en die van de Gereformeerde Kerk elkaar na jaren van samensprekingen weer gevonden in een totale fusie: de Protestantse Gemeente Wijhe.
Kapel op de Elshof
Buiten het dorp Wijhe was ook het een en ander gaande op kerkelijk gebied. In 1886 werd de Nederlands Hervormde Evangelisatie in de buurschap Tongeren, het huidige Elshof, opgericht. Doel van de vereniging was de rechtzinnige protestantse leer te onderwijzen. Men bleef trouw aan de Hervormde Kerk, maar functioneerde als zelfstandige vereniging met een eigen voorganger. Aanvankelijk kwamen de buurtbewoners bijeen in het zogeheten klompenkerkje, ten oosten van de wetering. De voorganger woonde daar en hield de diensten dus aan huis. In 1931 werd een nieuwe kapel en een woonhuis voor de voorganger onder één dak gebouwd. Op verschillende gebieden vond samenwerking met de moederkerk in Wijhe plaats. Niet lang na de oorlog besloot men tot opheffing van de vereniging. Een aantal bestuursleden van de opgeheven evangelisatievereniging werd benoemd tot lid van het kerkbestuur in Wijhe. Aan het bestaan van de kapel als kerkelijk centrum kwam een eind op 9 juli 2006. Toen werd de laatste dienst gehouden. Het pand is nu in gebruik als woonhuis.
