Oude huizen
Ben je wel eens op landgoed De Gelder geweest? Hier stond vroeger een oud huis, dat veel op een kasteel leek. Dit was havezate De Gelder. Vroeger stonden er meer havezaten in Wijhe: Het Ahnem, Hagenvoorde, Herxen, De Krijtenberg, Langeveldsloo en Het Nijenhuis. Alle havezaten, behalve Het Nijenhuis, zijn afgebroken.
Luxe leven
De havezaten werden bewoond door adellijke families en hun bedienden. De bedienden deden al het werk op de havezate, zoals eten koken, schoonmaken, de was, de tuinen bijhouden en voor de dieren zorgen. Voor de adellijke kinderen op de havezaten waren er kindermeisjes en een onderwijzer.
Duur
Het was niet goedkoop om een havezate en een landgoed te onderhouden. Daarom werden de boerderijen rondom de havezate aan boeren verhuurd. In ruil hiervoor betaalden de boeren geld of een deel van de oogst.
Meebeslissen
Voor de Overijsselse adel was de havezate niet alleen een plek om te wonen. Als je een havezate bezat, mocht je bij de Ridderschap. Samen met de steden Deventer, Kampen en Zwolle was de Ridderschap tussen 1578 en 1795 de baas in Overijssel. De leden van de Ridderschap mochten hun mening geven over het bestuur van Overijssel.
Franse ideeën
"Alle mensen zijn gelijk!" Dat dachten de mensen aan het einde van de 18de eeuw in Frankrijk. Sommige mensen in Nederland vonden dit een goed idee. Deze mensen noemden zichzelf patriotten. Ze organiseerden zich in kleine legertjes, vrijcorpsen genoemd. Het vrijcorps uit Deventer haalde in 1785 met toestemming van de eigenaar de kanonnen op die voor De Gelder stonden. Die kanonnen zijn later vervangen door exemplaren die er nog altijd staan.
Niet langer de baas
De patriotten wilden ook wat over het bestuur van Nederland te zeggen hebben. In 1795 kwamen Franse soldaten naar Nederland om de patriotten daarbij te helpen. De patriotten en de Fransen zorgden ervoor dat de adel niet langer de baas was. Ook gewone mensen, zonder havezate, mochten nu meebeslissen over het bestuur van Overijssel. Veel van de havezaten zijn daarna afgebroken, of verkocht aan rijke burgers uit de steden.