De Ommer samenleving raakte in de 20ste eeuw langs religieuze
scheidslijnen verdeeld. Leden van de Gereformeerde kerk aan de
Bouwstraat stemden op de Anti Revolutionaire Partij, voetbalden bij
de Ommer Zaterdag Club, bezochten de A.C. van Raalteschool en deden
hun inkopen bij gereformeerde middenstanders zoals bakker
Hengelaar.
De katholieken gingen naar de mis in hun kerk aan de Nering
Bögelstraat, kozen voor kandidaten van de Katholieke Volkspartij,
zaten op de Sint Bernardusschool, speelden bij de Ommer Voetbal
Club en kochten hun brood bij katholieke bakkers als Verheijen en
later Jutten.
Ook de hervormden en in mindere mate liberalen en socialisten
hadden hun eigen instellingen. Na de Vrijmaking splitste de
gereformeerde zuil zich na de oorlog nog eens in tweeën.
Voor de buitenstaander leidde deze zogenoemde verzuiling tot een
onnavolgbare versplintering aan clubjes; voor de betrokkenen was
het een overzichtelijk, soms wat dwingend systeem.
Nutsdepartement
De oudste vereniging van Ommen is de lokale afdeling van de Maatschappij tot Nut van 't Algemeen. Het Nutsdepartement Ommen werd in 1822 opgericht om de algemene ontwikkeling van de bevolking te stimuleren. De vereniging telde doorgaans niet meer dan enkele tientallen leden, die dankzij hun vooraanstaande positie in de Ommer samenleving niettemin het nodige voor elkaar wisten te krijgen. Het Nut realiseerde onder meer een kleuterschool (1928-1980), de eerste lokale bibliotheek (1948-1957) en een sterrenwacht (1992-2004) in Ommen.
"Zaklopen en dergelijke ijdele vermaken"
Door toenemende welvaart en vrije tijd bloeide het verenigingsleven aan het begin van de 20ste eeuw overal in Nederland op. In Ommen werd het verenigingsleven vooral bepaald door de kerkelijke organisaties. De hervormde, gereformeerde en katholieke kerken waren dominant aanwezig in het maatschappelijk leven. Er kwamen verschillende kerkelijke verenigingen tot stand voor meisjes, jongelingen, vrouwen en mannen. Ook ontstonden er muziek-, zang-, gymnastiek- en andere ontspanningsverenigingen op levensbeschouwelijke grondslag. Op deze manier hielden de kerkelijke organisaties in het bijzonder hun jeugd goed in de gaten. Toen de hervormde jongerenvereniging in Beerzerveld bij het 10-jarig bestaan allerlei voordrachten hield "waarbij verkleeding plaats had", kwam dit de jongelui op een stevige uitbrander van de kerkenraad te staan. Evengoed waakte de gereformeerde kerkenraad ervoor dat bij het kroningsfeest van koningin Wilhelmina in 1898 hun kinderen niet zouden meedoen "aan zaklopen en dergelijke ijdele vermaken".
Muziekverenigingen
Begin 1908 werd de algemene muziekvereniging Crescendo opgericht. 1 jaar later kreeg de vereniging toestemming van het stadsbestuur om een muziekkoepel te bouwen op de Markt. Bij de aanleg van de doorgaande weg over de Markt in 1970 is deze naar de huidige plek verplaatst. Jaarlijks werden er enkele concerten gegeven. Ook marcheerden de leden van de fanfare bij belangrijke gebeurtenissen door de straten van de stad. Na de Eerste Wereldoorlog werd de fanfare omgezet in een harmonieorkest. In de jaren twintig en dertig boekte de vereniging diverse landelijke successen. Maar het was geen ongedeeld Ommer succes. In 1935 werd een aparte gereformeerde muziekvereniging Soli Deo Gloria opgericht; in de jaren zeventig gevolgd door de vrijgemaakte muziekvereniging De Bazuin. Die speelden soms letterlijk langs elkaar heen.
Voetbal
Ook het populaire voetbalspel ontkwam niet aan het proces van verzuiling. Waar bij de muziekbeoefening het repertoire een inhoudelijk punt van discussie kon zijn, lag het onderscheid tussen de voetbalverenigingen bij het spelen op zaterdag of zondag. Begin jaren twintig was de Ommer Voetbal Club (later VV Ommen, nu OVC '21) opgericht. Toen de voetbalsport na de Tweede Wereldoorlog een hoge vlucht nam, kwam er ook een Ommer Zaterdag Club (OZC) tot stand. Protestants Ommen stond op zaterdagmiddag langs de zijlijn, de rest van de gemeenschap op zondag. Hoewel de scheidslijnen in de loop van de jaren wat vervaagd zijn, vormen de verzuilde verenigingen nog altijd de ruggengraat van het Ommer verenigingsleven.
