V-1 en de V-2 raketten

Hitlers gevreesde “wonderwapens”

Tijd van wereldoorlogen

Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog, in het najaar van 1944, zetten de Duitsers het V-1-wapen in als vergelding voor de massale bombardementen van de geallieerden op hun grondgebied. V-1 is een afkorting van "Vergeldingswapen-1". Het was een onbemand straalvliegtuig met explosieve lading. De V-1-lanceerplaatsen waren aanvankelijk opgesteld aan de Franse Kanaalkust en waren voornamelijk gericht op Londen. Daar veroorzaakten de wapens veel slachtoffers en materiële schade. Na de geallieerde landingen op de Normandische kust verplaatsten de Duitsers de lanceerplaatsen onder meer naar Nederland. Engeland kwam hierdoor buiten bereik van de V-1 te liggen. Het voornaamste doelwit werd nu het bevrijde Antwerpen, dat als aanvoerhaven voor de geallieerden fungeerde.

Vergeldingswapen-2

De V-2, de eerste onbemande geleide raket, werd onafhankelijk van de V-1 ontwikkeld. Deze raketten werden gelanceerd vanaf mobiele lanceerinstallaties, zodat ze minder snel te traceren waren door geallieerde verkenningsvliegtuigen en veel mobieler waren. De V-2 was niet te bestrijden.
Ook voor de V-2 raketten was Antwerpen het voornaamste doelwit.

Lanceerplaatsen

De V-1 werd onder meer gelanceerd vanuit Nijverdal. Langs de Nijverdalse Bergweg (de Toeristenweg) waren twee lanceerplaatsen. De eerste lag vlak bij hotel Dalzicht en de tweede in de omgeving van de Diepe Hel. Vanaf de lanceerplaats bij Dalzicht werd op 16 december 1944 voor het eerst een V1 afgeschoten.
De V-2 raketten werden in de gemeente Hellendoorn afgevuurd vanaf plekken langs de Eelerbergweg. Op 16 november 1944 vond de eerste lancering plaats. De SS-Werfer-Abteilung 500 was de Duitse raketeenheid die daar lanceringen verzorgde. Bij deze eenheid hoorde ook een batterij afweergeschut, die op de Mekkelink in Rhaan was opgesteld.

Sperrgebiet

Als gevolg van de lanceringen waren delen van de Noetselerberg en de Eelerberg tot "sperrgebiet" verklaard. Niemand mocht daar nog komen. Als je pech had en je woning stond in dat gebied, dan moest je zelf maar zien dat je elders onderdak vond.

Mislukte lanceringen

Er werden vele V-1- en V-2-raketten afgevuurd. De bevolking van Hellendoorn en Nijverdal vreesde de raketten, omdat ze nogal eens niet goed werkten en in de omgeving neerstortten. Zo kwam de eerste V-2 die gelanceerd werd terecht in de buurt van het Sanatorium en veroorzaakte daar enorme glasschade.
De V-2 was een veel gevaarlijker wapen dan de V-1 en kon ook heel wat meer schade aanrichten. Op 4 december 1944 werd een V-2 afgevuurd vanaf de Eelerberg. Deze stortte neer nabij Luttenberg. Daar kwamen veel mensen op af. Toen de springlading op de ingestelde tijd ontplofte, kwamen 19 toeschouwers om het leven, onder wie de 16-jarige Albert Tijhuis uit Nijverdal.

Resten lanceerinstallaties

Bij de nadering van de geallieerden werden de V-1 installaties opgeblazen. Na verloop van tijd was er niets meer te zien van de lanceerplaatsen en kon niemand meer zeggen waar de exacte plek was geweest van de installatie nabij Dalzicht. In mei 2013 hebben een aantal mannen, met medewerking van Staatsbosbeheer, deze plek "herontdekt".
Van de mobiele lanceerplaatsen van de V-2 is niets meer te zien of te vinden.