De dood

Rouwkaarten met rare tijdstippen

Tijd van wereldoorlogen

In de jaren vijftig keek men niet vreemd op als een begrafenis of crematie bij Driehuis Westerveld als aanvangstijdstip 13.48 uur had. Op de plek van de huidige aula van de begraafplaats stond het zogeheten rouwstation, dat ook als aula werd gebruikt. Via een aftakking van de spoorlijn Haarlem-IJmuiden kon de rouwtrein, met een rijtuig voor familie en een katafalk met de kist, het rouw-station bereiken.

Eind aan precieze tijdstippen

Het rouwstation werd in 1962 gesloopt, omdat het lijkenvervoer steeds vaker met de auto werd gedaan. Met het verdwijnen van de trein als vervoermiddel voor de overledenen, kwam er ook een eind aan de rouwkaarten en circulaires met die vreemde, precieze tijdstippen zoals 13.48 uur.

Eerste crematorium

Het crematorium van Westerveld was het eerste ooit gebouwd in Nederland en heeft Driehuis in Nederland wereldberoemd gemaakt. Lijkverbranding werd al in het buitenland gedaan, voordat in 1913 in Driehuis de eerste crematie plaatsvond. Althans, dat geldt voor de voorbije eeuwen. Want lang voordat het christendom crematies in de ban had gedaan, werden mensen door de Germanen of Romeinen al eeuwenlang gecremeerd.

Opmerkelijk is dat de eerste crematie was van dr. C. Vaillant, bestuurslid van de Vereeniging voor Facultatieve Lijkverbranding. Bij de eerste steenlegging van het crematorium was Vaillant ook aanwezig. Hij voerde toen als bestuurslid namens de vereniging het woord bij dat plechtige moment, daarbij onwetend van het feit dat hij zelf in dat crematorium als eerste zou worden gecremeerd.

Bikvanger

Het hooggelegen crematoriumgebouw op Westerveld, van de hand van architect Marius Poel, is voor begrafenisbezoekers een opvallende blikvanger. Westerveld is waarschijnlijk het enige crematorium ter wereld waar bezoekers vanwege de klim naar boven een goede conditie moeten hebben. Gelukkig kan de begrafenisauto voor mensen die kortademig zijn naar boven rijden.

Cremeren groeide in het begin van de vorige eeuw snel in populariteit.

Uitbreiding

De capaciteit schoot al snel tekort en daarom moest snel worden uitgebreid. In de jaren twintig kreeg architect H. Dudok de kans zijn eerste handtekening in Velsen te zetten met de bouw van een nieuwe aula en een tweede columbarium. Eerst was de beroemde architect H. Berlage (Beursgebouw in Amsterdam) benaderd voor de bouw maar hij schoof Dudok naar voren, omdat hij erg onder de indruk was van Dudoks schetsen voor het Hilversumse stadhuis. Zo'n man moest in staat zijn een mooie uitbreiding voor het crematorium te ontwerpen.

Dudok

Anno 2009 blijkt nog steeds dat Dudok in die opzet ook bij het columbarium is geslaagd. Het hoefijzervormige gebouw van twee verdiepingen heeft als kroon een slanke toren met witte en zwarte stenen die omhoog priemt en volgens ingewijden een zandloper voorstelt.

Een goed verstaander herkent in die zandloper al iets van Dudoks stijl die terugkomt in het Velsense gemeentehuis na de Tweede Wereldoorlog en het Dudokhuis bij het tegenwoordige Corus.

Anker

Het is duidelijk; na dat columbarium was Velsen nog lang niet van Dudok af. Want laat die ankervorm ook nog eens terugkomen in het stratenplan dat Dudok later voor IJmuiden bedacht.

In Driehuis Westerveld zijn jaarlijks 2500 begrafenissen of crematies. Een hoog aantal dat komt door de toeloop van buiten de gemeente.

Beroemdheden

Niet alleen was Driehuis het eerste crematorium in Nederland, ook is aan tal van beroemde Nederlanders op deze plek de laatste eer bewezen. Enkele voorbeelden zijn de politici Joop den Uyl en Pim Fortuyn uit Driehuis, wiens tijdelijke graf op Westerveld nog elk jaar een klein bedevaartsoord is voor verstokte Fortuynisten.