Vraag: wie heeft de Ruïne van Brederode gebouwd?
Antwoord: een ruïne wordt niet gebouwd.
Het is een grapje dat wordt gemaakt over de Ruïne van Brederode
aan de Velserenderlaan in Santpoort-Zuid. Regelmatig gaan er
schoolklassen langs om eens een kijkje in een echt kasteel te
nemen.
Je bent er vast al wel geweest
Want de ruïne met de roodbruine stenen, de plukjes gebouwen en
de restanten van een slotgracht maakt een stoere indruk en spreekt
tot de verbeelding. Op doordeweekse dagen zijn er altijd wel mensen
die langskomen om het voormalige kasteel te fotograferen of filmen.
Ook is het voor liefhebbers van de Middeleeuwen, hobbyisten die met
maliënkolders en kruisbogen om de zoveel tijd gebeurtenissen uit
deze periode naspelen, een geliefde plek
Hoe oud is het kasteel?
Over het prille begin van het kasteel is lang niet alles zeker.
Wel is een feit dat er in het kasteel een kloostermop is gevonden
die uit de periode rond 1200 komt. Oude stenen werden toen ook
gebruikt voor nieuwe kastelen en vermoedelijk is het kasteel
gebouwd in de periode 1280-1310.
De familie Brederode
De geschiedenis van de Brederodes begon in 1203 met Dirk I, de
eerste Heer van Brederode. Hij stond aan het begin van een
belangrijk geslacht, want de Heeren van Brederode behoorden tot de
voornaamste van het Graafschap Holland. (Op de foto: Willem van
Brederode, zoals hij in het Huis van Hilde te bewonderen
is).
Een roerige tijd
Het kasteel kijkt terug op vele oorlogen en belegeringen. Het is
in al die eeuwen meerdere keren belegerd en veroverd geweest. Al in
de veertiende eeuw werd het slot aangevallen en verwoest tijdens de
Hoekse en Kabeljauwse twisten die gingen over de heerschappij van
Holland. Dat laatste werd nog eens dunnetjes overgedaan in 1492,
toen Duitse soldaten bij de opstand van de Kennemer boeren (Kaas en
Broodvolk) verschrikkelijke plunderingen uitvoerden en het kasteel
sloopten.
Die verwoesting door Duitse handen was niet de laatste. De
volgende slopers van het kasteel waren weer van buitenlandse komaf.
In de Tachtigjarige Oorlog waren de Spanjaarden eerst in het
kasteel gelegerd tijdens het beleg van Haarlem, maar bij hun
vertrek haalden ze alle bruikbare materialen uit het kasteel om hun
vijanden dwars te zitten. De Spanjaarden bouwden met dat materiaal
verschansingen rond Haarlem. Door die aantasting veranderde het
trotse kasteel definitief in een ruïne.
Geheime gangen
Uit die tijd stamt ook een mooi verhaal rond de ruïne: het oude
kasteel zou een knooppunt zijn van de geheime gangen tussen de
Grote Markt in Haarlem, de duinen en de nabijgelegen boerderij
Middenduin.
Geen Brederodes meer als bewoner
Het gebouw is al eeuwen niet meer bewoond. De heerlijkheid
(landgoed) Brederode, inclusief ruïne, verviel in de zeventiende
eeuw aan de staat. De laatste kasteelheer Wolfert van Brederode
overleed in 1679 als laatste en achttiende erfgenaam zonder
mannelijke nakomelingen.
De opstallen werden na het overlijden van Wolfert van Brederode
ongeveer 250 jaar gebruikt door boeren. Tekeningen uit die tijd
herinneren daar aan.
Ruïne gered
Pas tegen het einde van de negentiende eeuw, werd er iemand
wakker om de altijd imposante ruïne voor verdere ondergang te
behoeden.
Het ging om de gemeentearchivaris van Haarlem, A. Enschedé. Er
ontstond opeens besef van de historische waarde van het kasteel.
Enschedé wist bij de hogere overheden geld los te peuteren om het
te restaureren waarna de ruïne de status van monument verwierf. Al
die schoolklassen en ook de theatergezelschappen die rond de ruïne
spelen, hebben dus heel wat te danken aan deze telg van de familie
Enschedé.
Het kasteel is nog wel bewoond
Is het kasteel echt verlaten? Nee, dat niet. Op dit ogenblik
woont in het huis bij het kasteel het beheerdersechtpaar Anneke
Dijkstra en Gert Brouwer, in dienst van de Kastelenstichting
Holland en Zeeland. Zij moeten de restanten van het kasteel beheren
en ook rondleidingen geven aan groepen en medewerking verlenen aan
evenementen.
- Op het weiland naast de Ruïne van Brederode kwamen in 1931
duizenden mensen af om een vliegshow te bekijken. Een parachutiste
sprong uit het vliegtuig en de mensen zagen dat haar benen eerst
even uit het vliegtuig bungelden, voordat zij de sprong
waagde.
- In de jaren zestig waren de klank- en lichtspelen rond de Ruïne
vermaard. De samenstelling van het spel was in handen van Hans
Waanders. Op avondtochtjes was het feeëriek verlichte kasteel
daardoor een trekpleister.
- Ruud en Truus Cornelisse waren ruim veertig jaar de beheerders
van de Ruïne van Brederode. In 2006 vertrok het echtpaar dat altijd
open stond voor het houden van middeleeuwse feesten of
tentoonstellingen.
Achttien Heeren van Brederode
Vraag: wie heeft de Ruïne van
Brederode gebouwd? Antwoord: een ruïne wordt niet gebouwd. Het is
een grapje dat wordt gemaakt over de Ruïne van Brederode aan de
Velserenderlaan in Santpoort-Zuid. Regelmatig gaan er schoolklassen
langs om eens een kijkje in een echt kasteel te nemen.
Je bent er vast al wel
geweest
Want de ruïne met de roodbruine
stenen, de plukjes gebouwen en de restanten van een slotgracht
maakt een stoere indruk en spreekt tot de verbeelding. Op
doordeweekse dagen zijn er altijd wel mensen die langskomen om het
voormalige kasteel te fotograferen of filmen. Ook is het voor
liefhebbers van de Middeleeuwen, hobbyisten die met maliënkolders
en kruisbogen om de zoveel tijd gebeurtenissen uit deze periode
naspelen, een geliefde plek.
Hoe oud is het kasteel?
Over het prille begin van het kasteel
is lang niet alles zeker. Wel is een feit dat er in het kasteel een
kloostermop is gevonden die uit de periode rond 1200 komt. Oude
stenen werden toen ook gebruikt voor nieuwe kastelen en
vermoedelijk is
het kasteel gebouwd in de periode
1280-1310.
De familie Brederode
De geschiedenis van de Brederodes
begon in 1203 met Dirk I, de eerste Heer van Brederode. Hij stond
aan het begin van een belangrijk geslacht, want de Heeren van
Brederode behoorden tot de voornaamste van het Graafschap
Holland.
Een roerige tijd
Het kasteel kijkt terug op vele
oorlogen en belegeringen. Het is in al die eeuwen meerdere keren
belegerd en veroverd geweest. Al in de veertiende eeuw werd het
slot aangevallen en verwoest tijdens de Hoekse en Kabeljauwse
twisten die gingen over de heerschappij van Holland. Dat laatste
werd nog eens dunnetjes overgedaan in 1492, toen Duitse soldaten
bij de opstand van de Kennemer boeren (Kaas en Broodvolk)
verschrikkelijke plunderingen uitvoerden en het kasteel
sloopten.
Die verwoesting door Duitse handen
was niet de laatste. De volgende slopers van het kasteel waren weer
van buitenlandse komaf. In de Tachtigjarige Oorlog waren de
Spanjaarden eerst in het kasteel gelegerd tijdens het beleg van
Haarlem, maar bij hun vertrek haalden ze alle bruikbare materialen
uit het kasteel om hun vijanden dwars te zitten. De Spanjaarden
bouwden met dat materiaal verschansingen rond Haarlem. Door die
aantasting veranderde het trotse kasteel definitief in een
ruïne.
Geheime gangen
Uit die tijd stamt ook een mooi
verhaal rond de ruïne: het oude kasteel zou een knooppunt zijn van
de geheime gangen tussen de Grote Markt in Haarlem, de duinen en de
nabijgelegen boerderij Middenduin.
Geen Brederodes meer als
bewoner
Het gebouw is al eeuwen niet meer
bewoond. De heerlijkheid (landgoed) Brederode, inclusief ruïne,
verviel in de zeventiende eeuw aan de staat. De laatste kasteelheer
Wolfert van Brederode overleed in 1679 als laatste en achttiende
erfgenaam zonder mannelijke nakomelingen.
De opstallen werden na het overlijden
van Wolfert van Brederode ongeveer 250 jaar gebruikt door boeren.
Tekeningen uit die tijd herinneren daar aan.
Ruïne gered
Pas tegen het einde van de
negentiende eeuw, werd er iemand wakker om de altijd imposante
ruïne voor verdere ondergang te behoeden.
Het ging om de gemeentearchivaris van
Haarlem, A. Enschedé. Er ontstond opeens besef van de historische
waarde van het kasteel. Enschedé wist bij de hogere overheden geld
los te peuteren om het te restaureren waarna de ruïne de status van
monument verwierf. Al die schoolklassen en ook de
theatergezelschappen die rond de ruïne spelen, hebben dus heel wat
te danken aan deze telg van de familie Enschedé.
Het kasteel is nog wel
bewoond
Is het kasteel echt verlaten? Nee,
dat niet. Op dit ogenblik woont in het huis bij het kasteel het
beheerdersechtpaar Anneke Dijkstra en Gert Brouwer, in dienst van
de Kastelenstichting Holland en Zeeland. Zij moeten de restanten
van het kasteel beheren en ook rondleidingen geven aan groepen en
medewerking verlenen aan evenementen.
ridders en ambachtsheren
De Ruïne van Brederode vanuit de
lucht op een rustige dag.
ridders en ambachtsheren
-Op het weiland naast de Ruïne van
Brederode kwamen in 1931 duizenden
mensen af om een vliegshow te
bekijken. Een parachutiste sprong uit het
vliegtuig en de mensen zagen dat haar
benen eerst even uit het vliegtuig
bungelden, voordat zij de sprong
waagde.
-In de jaren zestig waren de klank-
en lichtspelen rond de Ruïne vermaard.
De samenstelling van het spel was in
handen van Hans Waanders. Op avondtochtjes was het feeëriek
verlichte kasteel daardoor een trekpleister.
-Ruud en Truus Cornelisse waren ruim
veertig jaar de beheerders van de
Ruïne van Brederode. In 2006 vertrok
het echtpaar dat altijd open stond
voor het houden van middeleeuwse
feesten of tentoonstellingen.
ridders en ambachtsheren
De bouwval van het vroegere kasteel
werd ongeveer 250 jaar gebruikt door boeren, zoals op deze prent
uit circa 1850 van W.H. Hoogkamer.
