In de 18e eeuw behoorden grote delen van het huidige Noord-Limburg onder de naam Opper-Gelder tot de Oostenrijkse Nederlanden. De Oostenrijkse Nederlanden werden geregeerd door keizer Jozef II, die een vurig aanhanger was van de ideeën van de Verlichting. Toen hij echter zijn vooruitstrevende denkbeelden te zeer in de praktijk wilde brengen, leidde dat tot de 'Brabantse revolutie'.
Oostenrijkse Nederlanden
Tijdens de Tachtigjarige Oorlog was in Noord-Nederland de 'Republiek' der 7 Vereenigde Nederlanden ontstaan. Grote delen van het Maasland hoorden nog bij Spanje.
Na de Spaanse Successieoorlog (1701-1714) werden deze 'Spaanse Nederlanden' overgenomen door de Oostenrijkers. Tot 1795 zouden ze dan ook de 'Oostenrijkse Nederlanden' blijven heten. Ze bestonden uit delen van Limburg en België.
Jozef II, verlichtingsdenker
De Oostenrijkse Nederlanden stonden onder leiding van keizer Jozef II, die sterk geloofde in de ideeën van de Verlichting en de vooruitgang die daarmee gebracht zou worden. Hij was dan ook een sterk voorstander van het afschaffen van oude feodale rechten en het oprichten van een sterk, centraal bestuur.
Ook de privileges en rijkdommen van de kerk en kloosters waren hem een doorn in het oog. Hij probeerde daarom meer zeggenschap over kerkelijke zaken te krijgen.
Klappsarg
Hij hield zich zelfs met details bezig: zo eiste hij het gebruik van een 'Klappsarg'. Dat was een houten doodskist waarvan de bodem boven het graf kon wegklappen. Zo konden kisten hergebruikt worden en dat betekende besparing van hout.
Opstand in Brussel
Josef's maatregelen waren niet erg geliefd in de behoudende zuidelijke Nederlanden. Toen Josef II in 1789 weer een impopulaire maatregel wilde doordrukken, barstte de bom.
In een bloedige opstand werden in Brussel alle Oostenrijkse soldaten de stad uit gejaagd. De gebeurtenis kreeg later de naam 'Brabantse revolutie'. De 'bevrijde' gebieden verenigden zich in een nieuwe republiek: de 'Verenigde Nederlandse Staten', kortweg 'De Unie'.
Roermond sluit zich aan
De revolutionaire vonk sprong vanuit Brussel al snel over naar Roermond. De Oostenrijkse soldaten ter plekke vluchtten uit eigen beweging de stad uit. Hoewel Oostenrijks gezinde ambtenaren als kanselier Willem Josef Luijtgens de keizer trouw bleven, wist burgemeester Jean Baptist Sijben zijn stad met een list aan te laten sluiten bij 'De Unie'.
De revolutie voorbij
Onderlinge verdeeldheid zou er uiteindelijk echter voor zorgen dat de revolutie na slechts 11 maanden als een nachtkaars weer uitdoofde. Roermond bood haar excuses aan en keerde terug onder het bewind van de Oostenrijkse vorst. De Brabantse revolutie bleek uiteindelijk slechts een voorproefje van de echte revolutie die niet veel later losbrandde: de Franse revolutie.