Zuid-Limburg werd in de Romeinse tijd van oost naar west doorkruist door de Via Belgica. Deze weg was destijds een van de belangrijkste wegen in Noordwest-Europa en werd zowel voor militaire als handelsdoeleinden gebruikt.
De Limes
Nadat Julius Caesar rond 50 voor Christus Noordwest-Europa tot aan de Rijn had veroverd, probeerde zijn opvolger keizer Augustus de grens op te schuiven tot aan de Elbe. Helaas lukte dit niet, zodat zijn opvolger Tiberius in 16 na Christus definitief besloot om de Rijn tot rijksgrens - in het Latijn 'limes' - te maken.
Om de nieuwe grens te verdedigen tegen de Germaanse stammen ten oosten van de Rijn werd ze versterkt met legioenvestingen (castra), forten (castella) en wachttorens (burgi). Deze versterkingen werden gebouwd door de Romeinse soldaten. Ze legden ook wegen aan om snel troepen en voedsel te kunnen transporteren.
De Via Belgica
Een van de belangrijkste wegen in Noordwest-Europa was de Via Belgica. De Romeinse E2 zeg maar. De Via Belgica liep van Boulogne-sur-Mer aan de Franse zeekust naar Keulen langs de Rijn. Afgezet tegen de huidige grenzen doorkruiste ze 4 landen: Frankrijk, België (Wallonië en Vlaanderen), Nederland (Zuid-Limburg) en Duitsland. In totaal was de weg zo'n 440 kilometer lang.
De Via Belgica in Nederland
In Nederland kwam de Via Belgica - vanuit Tongeren - bij Maastricht de (huidige) grens over. Bij Maastricht werd een brug gebouwd. Daarna ging de weg verder naar Meerssen en Valkenburg. Vervolgens naar Voerendaal en Heerlen (Coriovallum), waar de Via Belgica langs het badhuis kwam. Vanuit Heerlen liep de weg daarna Landgraaf om tenslotte via Rimburg de (huidige) grens met Duitsland over te steken en naar Keulen te voeren.
De weg was gemiddeld 7 meter breed en bestond uit een dikke kiezellaag van een meter. Aan weerszijden lagen greppels voor de afwatering. Vanuit de hoofdweg liepen er allemaal kleinere lokale wegen naar de vele villa's en dorpjes. Langs de weg vond je - naar Romeins gebruik - ook de begraafplaatsen. Soms met heel eenvoudige graven, de andere keer met indrukwekkende grafmonumenten.
Van militaire aanvoerweg naar handelsroute
De Via Belgica werd in de eerste instantie aangelegd om snelle militaire troepenverplaatsingen en voedseltransporten mogelijk te maken. Nadat de zogenaamde Pax Romana was aangebroken - een periode van vrede van stabiliteit - kreeg de weg echter steeds meer een functie in het uitgestrekte Romeinse handelsnetwerk.
Ten eerste werd de Via Belgica gebruikt als transportas om de oogst van de vele villa's naar de grensstreek en de eerste opkomende steden te vervoeren. Zo telde Keulen in de 3e eeuw na Christus al zo'n 30.000 tot 40.000 inwoners. In vergelijking: Maastricht had op dat moment 2.000 inwoners.
Maar ook allerlei andere producten zoals glaswerk en het luxe Romeinse 'terra sigillata'-aardewerk werd vanuit speciale productiecentra via de weg door het hele Rijk vervoerd.
Andere Romeinse wegen in Limburg
De Via Belgica was niet de enige grote Romeinse weg in Limburg. Ook langs de Maas - van zuid naar noord - liepen 2 grote wegen: de westelijke naar Nijmegen (Noviomagus), de oostelijke naar Xanten. Beide wegen sloten aan op de Via Belgica. Van sommige plekken die langs deze 2 wegen lagen, kennen we zelfs Romeinse naam: Heel heette Catualium, Blerick Blariacum, Melick Mederiacum en Tegelen Tegula.
Je kracht is ook je zwakte
'Je kracht is ook vaak je zwakte' is een spreekwoord dat goed van toepassing is op het Romeinse wegennet. Het was voor die tijd ongekend modern en efficiënt., met een bloeiende handel als gevolg. Maar toen verschillende Germaanse stammen aan het eind van de 3e herhaaldelijk de Limes overstaken, konden ze door datzelfde wegennetwerk ook vliegensvlug al plunderend en moordend tot diep in Gallië (Frankrijk) doorstoten. De Via Belgica en al die andere prachtige wegen keerden zich opeens tegen de Romeinen…