Tussen 1940 en 1945 was er oorlog in Nederland, de Tweede Wereldoorlog. Monumenten herinneren ons aan de slachtoffers die tijdens de oorlog zijn gevallen. Maar monumenten vertellen ons ook het verhaal van verzetsdaden.
Oorlog in Nederland
Nadat de Duitsers Nederland hadden veroverd, voerden ze allerlei nieuwe regels in. Iedereen moest bijvoorbeeld een persoonsbewijs dragen. Radio's werden verboden en kranten mochten niet meer schrijven wat ze wilden. Omdat er veel voedsel naar Duitsland werd gebracht hadden de inwoners van Nederland honger. Producten als koffie, thee, suiker, brandstof, zeep en kleding waren bijna niet meer te krijgen. Nederlandse mannen moesten de Duitsers helpen met het bouwen van verdedigingswerken.
Strafkamp Yde
Sommige verdedigingswerken werden gebouwd door gevangenen. De gevangenen kwamen terecht in een strafkamp en moesten elke dag werken voor de Duitsers. In de oude basisschool van Yde-De Punt (nu het Ydershoes) was zo'n strafkamp. Gevangenen uit Leeuwarden werden hier naartoe gebracht.
In Yde sliepen ze met 40 mensen in één lokaal. Ze sliepen alleen op een laagje stro en het was erg vies. Elke ochtend werd geteld of er niemand ontsnapt was. Daarna gingen de mannen aan het werk. Uit oude brieven weten we dat gevangenen werden geholpen door het echtpaar Timmer. Deze eigenaren van het dorpscafé gaven soms extra eten en medicijnen en hielpen bij ontsnappingen. Het was heel gevaarlijk om te ontsnappen, als je werd betrapt schoten de Duitsers je dood.
In verzet
Steeds meer mensen waren het niet eens met de Duitsers. Ze kwamen in verzet door onder te duiken, mensen te bevrijden uit werkkampen en voedsel van de Duitsers te stelen.
In Eelde-Paterswolde kwamen Derkje Meijer- van Dijk en haar man Jan Meijer in verzet. Naast hun boerderij De Duinen groeven ze een onderduikershol voor de joodse Herman van Hessen. Hij overnachtte in het hol en kreeg te eten. In 1944 werd hun onderduiker gevonden en gevangen gezet. Jan had zich verstopt onder de vloer maar Derkje werd opgepakt. Net als Van Hessen overleefde ze de oorlog niet. Aan de Lemferdingelaan 7 kwam een monument voor Derkje en Herman.
Jodenvervolging
De Duitse bezetters werden steeds strenger tegen joodse mensen. Eerst mochten ze niet meer naar bepaalde winkels en parken. Daarna moesten ze een ster dragen. In de nacht van 2 op 3 oktober 1943 werden bijna alle joodse mensen uit Drenthe opgepakt door de Duitsers. In Zuidlaren was in 1884 een synagoge gebouwd. De joodse mensen uit de omgeving kwamen hier naartoe. De 16 joodse mensen uit het dorp Zuidlaren werden in 1943 naar kamp Westerbork gebracht. Vanaf daar werden ze doorgevoerd naar concentratiekampen. Daar kwamen 15 van de 16 joodse mensen uit Zuidlaren om…
Na de Tweede Wereldoorlog werd de synagoge voor van alles gebruikt. Veel mensen vonden dat de joodse gezinnen herdacht moesten worden. Daarom kwam er een monument aan de muur van de synagoge te hangen. Ook werd de joodse begraafplaats gerestaureerd. In de synagoge kwamen vanaf 2007 weer joodse mensen samen. Ook werd 'het sjoeltje' populair voor toeristen.
Sporen en monumenten
In 1945 werd Nederland bevrijd door de Engelsen en Canadezen. Na de oorlog kwamen er veel monumenten ter herinnering aan de oorlog. In de gemeente Tynaarlo zijn sporen van de oorlog te vinden in Eelde, Paterswolde, Vries en Zuidlaren. Kijk maar eens bij 'Er op uit' welk monument er bij jou in de buurt te vinden is.
