Als je ziek bent ga je naar de huisarts of naar het ziekenhuis. Je krijgt dan medicijnen of wordt vanzelf weer beter. Sommige mensen hebben een ziekte die niet zo makkelijk op te lossen is. Ze zijn in de war of vinden het leven niet leuk. Ze hebben een ziekte in hun hoofd. We noemen dit psychiatrische patiënten. Vroeger dacht iedereen dat deze mensen gek waren. Ze werden krankzinnig genoemd en zaten in een krankzinnigengesticht. Vanuit de gemeente Tynaarlo moesten krankzinnigen helemaal naar Zutphen of Deventer toe. Maar vanaf 1884 konden ze in de buurt terecht. In Zuidlaren werd Dennenoord gebouwd.
Wonen in dorp Dennenoord
Dennenoord moest een echt dorp worden waar patiënten zich thuis voelden. In de gebouwen woonden de patiënten samen als een soort gezin. De huisvader en huismoeder zorgden ervoor dat alles goed ging.
Mensen in Dennenoord mochten niet van het terrein af. Er kwamen daarom allerlei voorzieningen op het terrein, bijvoorbeeld een centrale keuken, een wasserette en een ziekenbarak. Al snel kwamen er nieuwe gebouwen bij zoals een smederij, een timmerwerkplaats, een theater, een kerk en woningen voor ambachtslieden. In de groentetuin werd groente verbouwd, aan de fruitbomen groeiden appels en in het weiland liepen varkens en koeien.
De patiënten konden in de tuin of in de werkplaatsen aan het werk. Dit was gezond volgens de dokters en niemand hoefde van het terrein af om eten te kopen of de was te doen. Dennenoord was een echt dorp geworden met wegen en allemaal gebouwen. Maar wel een dorp met een toegangspoort en een hoog hek erom.
Weglopen is verboden!
De patiënten mochten niet weg. Sommige mensen waren gevaarlijk of wilden zichzelf iets aandoen. Ze moesten in de gaten gehouden worden. Om alle gebouwen heen stond daarom een hek van 2 meter hoog. Ook droegen de patiënten speciale kleding. Als ze dan toch ontsnapten kon iedereen zien dat ze op Dennenoord thuis hoorden.
Noorder Sanatorium
Tegenover Dennenoord kwam in 1935 nog een gebouw voor psychiatrische patiënten, het Noorder Sanatorium. Het bestond uit een groot hoofdgebouw met vier lange zijvleugels. Er was een belangrijk verschil met Dennenoord. De mensen in het Noorder Sanatorium zaten er vrijwillig. Ze wilden daar tot rust komen en daarom kwam er veel glas en natuursteen in het gebouw. Zo kon er veel licht, zon en frisse lucht naar binnen komen en dat was rustgevend en gezond!
Oorlog
Tijdens de Tweede Wereldoorlog hadden het Noorder Sanatorium en Dennenoord het zwaar. Al in 1941 werd het Noorder Santorium bezet door de Duitsers. Alle patiënten gingen naar Dennenoord. Daar ging alles gewoon door. Weinig mensen wisten dat er daar onder de vloer van de wasserette onderduikers verstopt zaten.
In maart 1945 wilden de Duitsers de gebouwen van Dennenoord gebruiken als ziekenhuis voor hun soldaten. Alle 528 patiënten gingen met de trein naar Franeker in Friesland. Maar ze moesten eerst een eind lopen naar het station van Vries. De mensen die niet konden lopen werden met paard en wagen geholpen door boeren uit de buurt. Het was een zware, lange wandeling en iedereen was bang. Na vier maanden slapen op het stro in overvolle gebouwen in Franeker konden de patiënten weer terug naar Dennenoord.
Nieuwe behandeling
Vanaf 1950 veranderde er veel. Krankzinnigen werden ziek in plaats van gek genoemd. Er kwamen nieuwe medicijnen en de behandelingen werden anders. Dennenoord werd een open inrichting waar je in en uit kon lopen. De hekken verdwenen en het verblijf voor patiënten werd een stuk fijner. Ze kregen speciale kleding om in te werken en mooie kleding om in uit te gaan. Ook konden ze voortaan naar de kapper en de tandarts en hadden ze keuze uit verschillende soorten werk.
Monumenten
Het Noorder Sanatorium werd na de oorlog nog wel gebruikt om patiënten op te vangen maar het gebouw was kapot en vies. Er kwamen steeds minder mensen en het gebouw werd in 1988 verkocht. Het bijzondere gebouw werd gerestaureerd en tot rijksmonument benoemd. Nog altijd wordt het gebruikt door een bedrijf dat onderzoek doet naar medicijnen. Als je langs de Stationsweg fietst kun je het mooie gebouw zien staan.
In Dennenoord worden nu nog steeds psychiatrische patiënten verzorgd en behandeld. Een aantal gebouwen van Dennenoord, bijvoorbeeld het hoofdgebouw, de watertoren, de directeurswoning en de kerk, zijn benoemd tot monument.
