...met zijn scheepje naar Zuidlaren. De weg was recht, de weg was krom. Nooit kwam Berend Botje weerom. Een twee drie vier vijf zes zeven. Waar is Berend Botje gebleven? Hij is niet hier. Hij is niet daar. Hij is naar Amerika.
Heb je dit liedje ook geleerd op school? We weten niet zeker wie Berend Botje was. Was hij misschien een boer? Een visser? Een rijke Groninger met veel schepen? Of een graaf van Havezate Laarwoud in Zuidlaren?
Berend Botje in een leesboek
Vroeger kon niet iedereen lezen en schrijven zoals nu. Alleen kinderen van rijke ouders konden naar school. Verhaaltjes en liedjes werden niet opgeschreven maar doorverteld. Het liedje over Berend Botje werd in 1894 opgeschreven in een leesboek voor kinderen. Maar waarschijnlijk was het liedje al ouder. Hoe oud, dat weten we niet. Misschien werd het al wel honderd jaar van mond tot mond doorverteld.
Was Berend Botje een boer?
Sommige mensen zeggen dat Berend Botje een boer uit Borger was. Hij voer over de Hunze, op weg naar de Zuidlaardermarkt. Op de markt wilde hij een vrouw kopen. Maar dat viel tegen, geen enkele vrouw wilde met hem mee. Hij ging naar de kroeg om daar flink bier te drinken. Hij werd zo dronken dat hij op weg naar huis in de Hunze viel en verdronk. Veel mensen uit Zuidlaren geloofden niet dat hij verdronk, maar dat hij stiekem naar Amerika was vertrokken.
Visser of rijke Groninger?
Anderen denken dat Berend Botje een visser was die op het wad naar bot (een vissoort) ging vissen en daar verdronk. Zijn botten kwamen bij de botjes te liggen.
Ook waren er mensen die dachten dat het liedje ging over de rijke Berend Drenth. Berend leefde rond 1850 en had veel schepen. Zijn schepen waren alleen niet zo goed meer. Toch stuurde hij ze over de Oostzee naar Scandinavië. Als de schepen dan vergingen, kreeg hij veel geld van de verzekering. Zijn bijnaam 'Botje' betekende geld en verwees naar de manier waarop hij zijn geld verdiende.
Naar Amerika?
Misschien werd met Berend Botje ook wel een groep mensen werd bedoeld. Veel inwoners van Groningen, Drenthe en Friesland vertrokken rond 1850 naar Amerika. Ze dachten dat ze in Amerika heel veel geld konden verdienen. De achterblijvers maakten een spottend liedje over de 'gekke mensen' die hun geluk zochten in Amerika.
Graaf van Laarwoud
Een enkeling dacht dat Berend Botje een bijnaam was voor Bommen Berend. Hij was een bisschop die in 1672 de stad Groningen met bommen bestookte.
Maar de meeste mensen geloofden dat het liedje ging over Lodewijk Sigismund Gustaaf, Graaf van Heiden tot Laarwoud (1773-1850). Lodewijk werd geboren in Zuidlaren en reisde naar Amerika en Rusland. In 1827 won hij een belangrijke zeeslag als baas van de Russische vloot. In 1832 keerde hij voor de tweede keer terug. In Zuidlaren werd hij gezien als held. Maar hij had het er niet meer naar zijn zin. Hij vertrok naar Estland en is daar gestorven. Daarom staat er in het liedje: Nooit keert Berend Botje weerom.
Standbeeld in Zuidlaren
We weten dus niet zeker wie Berend Botje was. Toch kwam er in 1967 een standbeeld voor hem, aan de Stationsweg in Zuidlaren. Helaas werd het beeld vernield en zelfs een keer ontvreemd. Daarom werd het originele beeld weggehaald en in Molenmuseum De Wachter neergezet. Aan de Stationsweg kwam een nagemaakte versie te staan, een replica. Naast het standbeeld van Berend Botje staat een bronzen opengeslagen boek met de liedtekst. Zo kan niemand de mysterieuze Berend Botje vergeten.
