Bij opgravingen in Twente zijn een paar Romeinse munten gevonden. We weten niet of dit geschenken van Romeinen aan Twentse hoofdmannen waren, buit van Twentse rooftochten in Romeins gebied, of dat ze meegenomen zijn door Twentse soldaten in Romeinse krijgsdienst. Een aanwijzing voor die laatste mogelijkheid vormen twee zuilen in een Romeinse tempel bij de Muur van Hadrianus (Groot-Brittannië) met een inscriptie die verwijst naar Tuihanti (Tubanten) die vrijwillig deel uitmaakten van een "Friese" ruiterafdeling in het Romeinse leger. Zij noemden zich Germaanse onderdanen. De Romeinen gaven de Germaanse stammen namen als Friezen, Franken en Saksen. Tot de Frankische stammen rekenden zij onder andere de Tubanten, de Chamaven en de Saliërs of Salische Franken (de naam Salland zou op deze laatste stam terug te voeren zijn). Tussen de stamverbanden lijken weinig onderlinge verschillen in religie, taal en leefgewoonten te zijn. We weten dus niet of de oudste Enschedeërs Saksen of Franken waren.
Varusslag
In de grondpatronen van de boerderijen die in Enschede werden
opgegraven, zie je geleidelijke veranderingen ontstaan.
Gereedschappen, aardewerk, versierselen, materialen, eet- en
kleedgewoonten blijken alle heel geleidelijk te veranderen. Nergens
blijkt dat er plotselinge veranderingen in de bevolking zijn
geweest. We gaan er nu van uit dat de bevolking van Enschede
geleidelijk veranderde door (handels)contacten met andere stammen
en met de Romeinen. Weliswaar leed de Romeinse generaal Varus in
het jaar 9 tegen de Germanen een gevoelige nederlaag bij - naar
wordt aangenomen - Kalkriese ten noorden van Osnabrück, we zien er
in Enschede geen invloed van. De Romeinen trokken met hun
legerafdelingen graag langs rivieren en Enschede heeft op zijn
grondgebied niet zulke belangrijke rivieren.
Euregio
In de 3de eeuw werden de oostelijke gewesten in hoofdzaak
bevolkt door oorspronkelijk in het noorden van Duitsland wonende
stammen als de Chauken en de Ampsivaren. Met nog andere stammen
stonden zij naderhand bekend als Saksen. Hun kerngebied was het
huidige Niedersachsen. In het latere Oost-Nederland reikte het
Saksische taalgebied uiteindelijk tot in de Achterhoek en tot over
de IJssel. In de praktijk zal in Twente sprake zijn geweest van een
gemengde bevolking, waaronder ook afstammelingen van de
oorspronkelijke streekbewoners. Cultuurhistorisch gezien kregen
echter Nedersaksische dialecten de overhand en komen Twentse
gebruiken in belangrijke mate overeen met die in andere streken
waar Saksische stammen woonden. Veel erf- en veldnamen in Enschede
hebben een Saksische oorsprong. De bewoners van het Enschedese
buitengebied hebben vaak familiebanden in het Euregiogebied.
Sommige oude Saksische leefregels, als de erfopvolging, werden nog
tot in recente tijd door onze boerenbevolking gevolgd. De boerderij
werd vaak voortgezet door de oudste zoon, waarbij de andere
kinderen genoegen namen met een veel minder erfdeel.