Na de Hervorming waren er in Hardenberg nog maar weinig katholieken over. Wie had kunnen denken dat vandaag de dag tussen de jaarlijkse rozenkoninginnen en klepperlieden een Prins Carnaval zou opduiken in Turfgat Slagharen of in Kloetendonk Dedemsvaart? Dat in Slagharen in 1914 zelfs nog een klooster werd gesticht dat tot 1986 dienst heeft gedaan? Voor een verklaring moeten we even terug in de tijd.
Duitse gastarbeiders
Omstreeks 1830 deed baron Van Dedem een beroep op de bisschoppen van Osnabrück en Munster om arbeidskrachten te stimuleren hem te helpen de Dedemsvaart vanaf Balkbrug te verlengen tot aan de Vecht bij Ane. Aan zijn oproep werd flink gehoor gegeven: in 1820 telde de door hem gestichte katholieke kerk in Dedemsvaart, de voorloper van de huidige St Vituskerk, 100 zitplaatsen. Nauwelijks twintig jaar later waren er al duizend parochianen, van wie ongeveer de helft in Slagharen en Lutten woonde. In Slagharen steeg tussen 1830 en 1850 het inwonerstal van 150 naar 700 personen, van wie het grootste deel van oorsprong Duits en katholiek was. De parochie kreeg in 1843 zijn eigen kerk. De geestelijkheid in Duitsland bleef haar armlastigen naar de Nederlandse veengebieden sturen. Voor de meesten duurde de armoede hier echter onverminderd voort. Pastoor Muller schreef de aartsbisschop in 1853 dat het grootste deel van zijn parochianen "hier samen gevloeid (is) om fortuin te zoeken […]. In den nederigste stand geboren is hunner godsdienstigen opvoeding wat kennis en leven betreft, ten eenenmale verwaarloosd. Vandaar het verzuim in het bezoek van het catechetisch onderrigt. Vandaar de losbandigheid der meer gevorderde jeugd, die vaak helaas door ontucht uitmunt." En daar moest toch echt iets aan gedaan worden!
Huize De Eik wordt Sint Antoniusklooster
Priester Gerardus Vergouw, sinds 1904 pastoor in Slagharen, vond dat er nodig een katholieke school in het dorp moest komen. Hij wist het echtpaar Geerdes voor zijn plannen te winnen. Voor dit doel schonken zij Huize De Eik, een villa die zij in 1872 hadden laten bouwen, en de eromheen liggende grond. Vergouw kende de onderwijscongregatie van de Zusters van het Arme Kind Jezus en Huize De Eik werd omgebouwd tot een geschikt verblijf voor de tien Zusters die naar Slagharen zouden komen. Vanaf 5 januari 1914 heette de verbouwde villa officieel St. Antoniusklooster, naar de eerste voornaam van Anton(ius) Geerdes. Ook de St. Antoniusschool, een groot nieuw gebouw met maar liefst twaalf leslokalen voor jongens en meisjes dat los stond van het klooster, kwam in 1914 gereed. Er werd begonnen met bijna 200 leerlingen. In 1915 startte het huishoudonderwijs en in 1917 kwam er een ULO. In 1923 kwam er een nieuwe vleugel aan de villa klaar, waarin tot 1936 een meisjesinternaat was gevestigd.
Van Kindertehuis tot AZC
Op 3 september 1946 werd Kindertehuis De Eik officieel geopend. Het internaatsgebouw was binnen enkele maanden volledig gevuld met honderd kinderen. Omdat er op de scholen veelal beroepskrachten werden benoemd, waren de Zusters steeds minder nodig. Toen het kindertehuis in 1986 verhuisde naar Oldenzaal, verlieten ook de laatste Zusters De Eik. Het jaar erop werd hun plaats ingenomen door 325 asielzoekers. Het voormalige klooster werd Asielzoekerscentrum (AZC) De Eik Slagharen. Het sinds 2003 weer leegstaande gebouw is nog steeds eigendom van het COA (Centraal Orgaan opvang Asielzoekers) en wacht op een nieuwe bestemming.
