Heb je wel eens een hunebed gezien? Die grote stenen, op elkaar gestapeld als een soort kunstwerk? Hunebedden werden 5000 jaar geleden gebouwd om mensen in te begraven. Zo lang geleden woonden er dus al mensen bij jou in de buurt! Misschien heb wel één van de vier hunebedden in de gemeente Tynaarlo gezien? Twee van die hunebedden worden samen de Hunenborg genoemd. Waarom ze die naam hebben gekregen, lees je in deze tekst.
Hoe kwamen die grote stenen hier?
Meer dan 10.000 jaar geleden werd het op aarde steeds kouder. Deze periode wordt de ijstijd genoemd. In de ijstijd ontstonden in Scandinavië grote gletsjers (ijsbergen). De ijsbergen schoven over het land, steeds verder naar het zuiden. Ze kwamen tot halverwege Nederland. Het schuivende ijs nam grond en stenen mee. Toen het ijs 10.000 jaar geleden smolt bleven de stenen liggen. De mensen die later (5000 jaar geleden) in het gebied van Nederland gebruikten deze stenen om hunebedden te bouwen.
Reuzen of… ?
In de tijd van de hunebedden waren er nog geen machines. Hoe werden die grote stenen dan opgetild en opgestapeld? Sommige mensen dachten dat de hunebedden gebouwd waren door reuzen! Daar kwam ook de naam hunebed vandaan. Een reus werd namelijk ook wel een 'heun' genoemd. Een 'heunebed' was het bed van de reus.
Maar de hunebedden werden niet gebouwd door de reuzen maar door mensen. Ze rolden de stenen van 25.000 kilo over boomstammen om ze te verplaatsen. Daarna maakten ze een heuvel van zand waar ze de steen tegenaan zetten. Als de steen stevig rechtop stond haalden ze het zand weer weg.
Waar stonden de hunebedden?
Hunebedden werden gebouwd op heuvels. De stenen waren daar blijven liggen en zo kon iedereen het hunebed al van een afstand zien. Langs sommige hunebedden liepen prehistorische wegen. Bij het hunebed bij Tynaarlo zijn bijvoorbeeld oude karrensporen gevonden. Daardoor weten we dat daar vroeger een weg liep.
Begraafplaats
Het bouwen van een hunebed was veel werk. De stenen moesten worden verzameld, overeind worden gezet en daarna worden afgedekt met zand. Niet iedereen kreeg zo'n speciale begraafplaats. Waarschijnlijk waren dit alleen de belangrijke mensen. In de hunebedden zijn sporen van mensen gevonden. Geen botten, die zijn helemaal vergaan. Maar wel veel potten, stenen bijlen, pijlpunten en kralen. Deze voorwerpen werden bij de overledene in het graf gestopt om mee te nemen naar het leven na de dood.
Trechterbekers
De potten in de vorm van een trechter werden trechterbekers genoemd. Daarom werden de hunebedbouwers ook wel het trechterbekervolk genoemd. De hunebedbouwers verbouwden eten op akkers en hadden een paar varkens en koeien. De potten werden gebruikt om zaden en eten in te bewaren. In de hunebedden bij Midlaren, Tynaarlo en Zeijen zijn een aantal trechterbekers en bijlen gevonden. We weten daardoor dat hier mensen uit de trechterbekercultuur woonden.
Grafheuvels
Later werden overledenen niet meer begraven in hunebedden, maar in grafheuvels. In de kleine, ronde heuvel werden de mensen met potten en sieraden neergelegd. Op het Noordsche Veld bij Zeijen en in het Holtveen en bij de Welterberg in Vries kun je nog grafheuvels bekijken. Deze grafheuvels worden samen ´De Negen Bergen´ genoemd. Maar als je ze hebt geteld zijn het er meer! Op het Noordsche Veld zijn ook akkers uit de prehistorie overgebleven, deze worden Celtic Fields genoemd.
De Hunenborg
In de gemeente Tynaarlo liggen sinds de prehistorie de hunebedden D3 en D4 (Midlaren), D5 (Zeijen) en D6 (Tynaarlo). Hunebed D3 en D4 worden samen de Hunenborg genoemd. Je weet nu vast dat deze naam is gekomen van de woorden 'heun' en 'borg'. Borg betekent 'burcht', de Hunenborg was dus de burcht van de heunen. Beide hunebedden liggen verstopt tussen 2 oude boerderijtjes bij het dorp Midlaren. De Hunenborg is nooit opgeknapt en de hunebedden zijn helemaal begroeid met mossen. Van hunebed D5 is nog weinig over.
Nu zijn we zuinig op hunebedden, vroeger waren mensen dat niet. De stenen werden zelfs gebruikt om huizen te bouwen. Gelukkig zijn er nog wel een aantal stenen te zien. Met hunebed D6 is hetzelfde gebeurd.
