Stel je voor, je hebt ruzie met je buurman over waar jouw tuin ophoudt en zijn tuin begint. Je kunt er over praten. Maar als je er echt niet uitkomt? Dan ga je naar de rechter. De rechter kent alle regels en wetten in Nederland. Hij beoordeelt wie er gelijk heeft en spreekt een vonnis uit.
De Etstoel
Hoe ging dat vroeger? Tussen ongeveer 1400 en 1800 had Drenthe een eigen soort rechtbank: de Etstoel. Dat is niet echt een stoel, maar een groepje mensen dat samen besliste en recht sprak. In het begin behandelden ze kleine ruzies, later ook strafzaken.
Drenthe was in de Middeleeuwen opgedeeld in 6 gebieden. Zo'n gebied werd een dingspil genoemd. Uit elke dingspil werden 4 mannen afgevaardigd voor de Etstoel. De afgevaardigden heetten etten. In de Etstoel zaten de drost, als voorzitter (aanklager in dienst van de landsheer), en 24 etten. De groep sprak recht en vergaderde drie keer per jaar. De Drost was de hoogste functionaris die vóór 1814 in Drenthe werkzaam was op bestuurlijk en rechterlijk terrein. Hij was dus belast met het dagelijkse bestuur en de verdediging van Drenthe. Hij resideerde op zijn eigen kasteel of havezate, want de Drost die werd aangesteld was van adel.
Etstoeldag
De zitting van de Etstoel was op drie vaste dagen in het jaar: op de tweede maandag na Pasen, de dinsdag na Pinksteren en op 19 augustus de feestdag van Sint Magnus. Op een Etstoeldag was er altijd veel te doen in het dorp. Muzikanten en goochelaars vermaakten het publiek. En er werden allemaal spelletjes zoals boogschieten en keiwerpen, gedaan. Er werden kleine toneelstukjes opgevoerd en er werd lekker gegeten. Nee, geen patat, maar wafelkoeken en bruine bonen met spek.
Gewoon boeren
Later, in de 17e en 18e eeuw, behandelden de drost en de zes mannen ook strafzaken. Wat wij nu bijzonder vinden, is dat de etten helemaal geen opleiding hadden gevolgd om recht te spreken. Het waren boeren die veel bezit hadden en aanzien genoten in hun eigen dorp en gebied. Daarom mochten zij, met een beetje gezond verstand en hun levenservaring, recht spreken.
De Etstoel leeft!
In Anloo wordt elke derde zaterdag van augustus de Etstoel nagespeeld. Het hele dorp doet dan mee! Iedereen doet dan kleren aan die passen bij de Middeleeuwen. Ook worden er spelletjes gespeeld van vroeger en kun je wafelkoeken proeven. Natuurlijk wordt er ook recht gesproken. Elk jaar worden twee zaken uit het verleden nagespeeld. Op de Etstoeldag kun je zien hoe de Etstoel de zaken van dat jaar destijds beoordeelde.
