Welke taal spreek jij thuis? Spreken jullie thuis Nederlands of een andere taal? Een aantal van jullie spreekt misschien wel Drents. Het Drents is een dialect, ook wel een streektaal genoemd. Net als bijvoorbeeld het Fries of het Limburgs.
Wat zeg je?
Lezen en schrijven leer je op school, maar praten leer je thuis. Mensen hebben altijd kunnen praten, of ze nu naar school gingen of niet. We weten dat er vanaf de Middeleeuwen in de verschillende dorpen, ook verschillende dialecten werden gesproken. De dialecten leken wel op elkaar.
Eerst een dialect, daarna een taal
Al die verschillende dialecten. Dat kan lastig zijn. Communicatie met mensen uit andere gebieden is ingewikkeld als je niet dezelfde taal gebruikt voor bijvoorbeeld het schrijven van brieven. Daarom werd rond 1600 besloten om één taal als schrijftaal te gebruiken, dit wordt het Algemeen Beschaafd Nederlands, afgekort het ABN, genoemd. Omdat rond 1600 de provincies Holland, Brabant en Vlaanderen heel belangrijk zijn voor de handel, lijkt de algemene schrijftaal op een combinatie van deze 3 dialecten. In de loop van de tijd is deze taal wel wat veranderd. Kijk maar eens in oude boeken!
De Drentse streektaal
Het dialect dat in Drenthe wordt gesproken lijkt op dat van Groningen, Overijssel en de Achterhoek. Deze dialecten komen dan ook allemaal van dezelfde taal, het Nedersaksisch. Ook in Duitsland zijn veel dialecten uit het Saksisch ontstaan. We noemen de Nederlandse dialecten die hierop lijken de Nedersaksische dialecten.
Binnen Drenthe zijn ook weer verschillende vormen van het Drentse dialect. De mensen in het zuiden van de provincie spreken een heel ander dialect dan de mensen in het noorden van de provincie. Ook per dorp zijn er soms grote verschillen.
Het is moeilijk te schatten hoeveel mensen nu nog het Drentse dialect spreken. Maar er wordt geschat dat 50 tot 60 procent van de inwoners van Drenthe nog in de streektaal spreekt. Vanaf de jaren '70 wordt de Drentse streektaal in heel Nederland bekend door de tv-serie Bartje. In deze serie, over een Drents boeren jongetje, wordt Drents gesproken. Hoe populair het Drentse dialect nog is, binnen en buiten Drenthe, blijkt wel uit de populariteit van de liedjes van Skik en Mooi Wark. Misschien ken je dit refrein wel?
wie döt mij wat, wie döt mij wat
wie döt mij wat vandage 'k
heb de banden vol met wind
nee ik heb ja niks te klagen
wie döt mij wat, wie döt mij wat
wie döt mij wat vandage
'k zol haost zeggen, jao het mag wel zo
