Hugo de Groot op Slot Loevestein

Slot Loevestein ligt op een ideale plek, op het punt waar rivieren en provincies bij elkaar komen, eenzaam omringd door moerassen. Het Slot ziet eruit als een onneembare vesting, als je binnen zit ben je veilig voor aanvallen van buiten. Maar het Slot was niet zo geschikt om gevangenen binnen te houden. Van de bekendste ontsnapping heb je vast weleens gehoord: Hugo de Groot die vluchtte in een boekenkist. Hij was niet de enige die ongezien het kasteel kon verlaten. Simon van Halewijn ontsnapte door onder zijn bed een gat in de vloer te branden en daarna hangend aan een visnet uit het kasteel te ontsnappen. En Samuel Prince knoopte zijn lakens aan elkaar en ging zo de vrijheid tegemoet. De boekenkist waarin Hugo ontsnapte wordt op Slot Loevestein bewaard. Het is de kist waarmee Hugo in Nederland beroemd geworden is. Buiten ons land is Hugo de Groot wereldberoemd, maar niet door de ontsnapping uit Slot Loevestein. Hugo is een van de bedenkers van het volkenrecht. Hij leefde in de tijd van de Tachtigjarige Oorlog (1568-1648) en schreef hierover een boek ‘Het recht van oorlog en vrede’. Daarin legt Hugo uit dat het heel belangrijk is dat je regels met elkaar afspreekt, waar iedereen zich aan moet houden. Niet alleen in oorlogstijd, maar ook in vredestijd. En niet alleen de burgers, maar ook de overheid moet zich aan deze regels houden. Goede trouw is volgens Hugo heel belangrijk. Je moet je aan je gegeven woord en beloften houden. Hugo geloofde in broederschap van alle mensen.

De leiders van de Nederlanden waren zo enthousiast over zijn boek dat Hugo een belangrijke raadgever werd van de mannen die de baas waren van ons land: prins Maurits en Johan van Oldenbarnevelt. Hugo vond het een eer om voor hen te werken, maar het was wel een lastige klus. De twee mannen waren het vaak niet met elkaar eens over hoe ze het land moesten regeren. Van Oldenbarnevelt wilde wel een wapenstilstand met de Spanjaarden. Daar wilde Maurits niets van weten. Hij had een hekel aan de Spanjaarden die zijn vader Willem van Oranje hadden vermoord. Van Oldenbarnevelt en Maurits waren het ook niet eens over het geloof in God. Prins Maurits geloofde dat God alles van tevoren al had bedacht. Hij was overtuigd dat je als mens daar niets aan kon veranderen. Van
Oldenbarnevelt dacht daar anders over: ‘De mensen kunnen zelf beslissen of ze voor het goede of het kwade kiezen.’ De mannen kregen erge ruzie. Hugo de Groot werd erbij geroepen. ‘Wie heeft er gelijk?’, vroegen de kemphanen. Hugo vond dat Johan van Oldenbarnevelt het bij het rechte eind had. Prins Maurits werd razend. Hij veroordeelde Van Oldenbarnevelt tot de doodstraf en liet Hugo de Groot opsluiten in Slot Loevestein.

En zo gebeurde het. Hugo zat opgesloten in een torenkamer. Hij mocht er gelukkig wel lezen en schrijven, wat hij het liefste deed. Zelfs zijn vrouw Maria en dienstmeisje Elsje mochten bij hem komen wonen. Toch werd hij erg ongelukkig. Zijn vrijheid was hem ontnomen. Samen bedachten ze een ontsnappingsplan. Regelmatig kreeg Hugo een nieuwe kist met boeken en gingen de boeken die hij gelezen had terug naar de boekhandel in Gorinchem. ‘Dat is het!’, riep Elsje. ‘Hugo, verstop jezelf in de boekenkist. Zo kunnen we je Loevestein uit smokkelen.’ Toen het tijd was om van boeken te wisselen, verstopte Hugo zichzelf in de kist. In zijn hemd en lange onderbroek, om maar zo min mogelijk plek in te nemen. Het was maar goed dat hij hierop geoefend had, want het was wel benauwd! Soldaten droegen de kist de trappen af van het kasteel. ‘Tjonge’, pufte een van de soldaten. ‘Het zijn wel extra veel boeken zeker vandaag. Wat is die kist zwaar!’ Elsje die meegelopen was, hield haar adem in. Gelukkig deden de soldaten de kist niet open, maar zetten ‘m aan boord van de veerboot naar Gorinchem. Elsje stapte ook aan boord en ging voor de zekerheid op de kist zitten. Met haar vrolijke gepraat leidde ze de aandacht van de soldaten af. Eenmaal in Gorinchem stond de boekhandelaar klaar om de kist te ontvangen. De handelaar was een goede vriend van Hugo. Hij wist van het ontsnappingsplan af. In de boekenwinkel aangekomen kreeg Hugo kleding en schoenen. Hij vluchtte naar Frankrijk. Later kwamen ook zijn vrouw en kinderen bij hem wonen. Hij schreef nog heel veel boeken. Zijn werk is een belangrijke basis van de grondwet van de Verenigde Staten van Amerika. Hugo’s boeken zijn nog steeds beroemd over de hele wereld.

Als je vandaag naar Slot Loevestein gaat met het voetveer, weet je waarom de boot waarin je wordt overgevaren ‘Hugo’ heet. Het is een eerbetoon aan de bekendste bewoner van Loevestein, niet alleen beroemd in Nederland, maar overal ter wereld.