Verdedigingswerken in Kennemerland
Overal in Kennemerland zijn er verdedigingswerken of resten ervan te vinden. Al vanaf 1799 zijn de eerste posten gebouwd. Dit waren de batterijen van Spaarndam. In de tweede wereldoorlog werd door de Duitsers de Atlantikwall aangelegd. Al deze forten en bunkers hadden als doel om Nederland te verdedigen tegen de vijand.
De Stelling van Amsterdam
In 1874 werd de Vestingwet aangenomen. Hierin stond dat er rondom Amsterdam een stelling gebouwd moest worden. De Stelling van Amsterdam beschermde de stad in tijden van oorlog. In een straal van 13 tot 15 kilometer rondom Amsterdam kwam een 135 kilometer lange verdedigingslinie. Die bestond uit 42 forten en daarnaast zijn sluizen en dijken ook onderdeel van de Stelling. De Stelling van Amsterdam beschermt de stad door middel van water. De bouw van de Stelling duurt van 1874 tot 1914. Van de 42 forten stonden er 14 op Kennemer grondgebied. Van Fort Heemstede en Fort Vijfhuizen in het zuiden en tot Fort Krommeniedijk in het noorden.
Verdediging door het water
Tussen de forten lagen dammen, dijkjes en sluizen om het gebied te inunderen. Het bijzondere van de Stelling van Amsterdam was dat door middel van water de vijand tegen gehouden werd. Het hele gebied rondom de stad kon onder water gezet worden, zodat de vijand Amsterdam niet kon bereiken. Het niveau van het water was veertig centimeter diep. Dit was te ondiep om er in te kunnen varen en te diep om er door te kunnen lopen of rijden.
Geen nut meer
Tijdens de bouw van de Stelling wordt een nieuwe granaat uitgevonden, de brisantgranaat. Deze granaat gaat dwars door baksteen heen. Voor de rest van de forten moet ander materiaal gevonden worden. Het nieuwe materiaal wordt beton, hiermee wordt vanaf 1897 gebouwd. In 1914 was de Stelling van Amsterdam het modernste verdedigingsmiddel ter wereld. Maar in de Eerste Wereldoorlog was Nederland neutraal en werd de Stelling van Amsterdam niet gebruikt om oorlog te voeren. Door de komst van vliegtuigen werd de Stelling al snel ouderwets. Vliegtuigen konden van bovenaf aanvallen en hier bood De Stelling geen bescherming tegen.
Andere verdedigingswerken
Voor de Stelling van Amsterdam lagen er al andere verdedigingswerken in de regio. De batterijen bij Spaarndam zijn aangelegd kort na de Engels-Russische inval van 1799. Tussen Wijkerbroek en Wijk aan Zee lag de Linie van Beverwijk. Deze moest voorkomen dat de vijand het zuiden zou bereiken. Het was een ontwerp van Cornelis Kraijenhoff, ook verantwoordelijk voor de posten van Kraijenhoff. Tussen 1808 en 1810 werkte hij hier aan. Er kwamen aarden posten bij Spaarndam, aan het Penningsveer en een onvoltooid fort aan het Spaarne. Veel van de linie is inmiddels verdwenen door uitbreiding van de Hoogovens en door woningbouw. In het gebied tussen Beverwijk en Heemskerkerduin staan nog zes schansen. Ook dichtbij Wijk aan Zee zijn nog resten aanwezig.
Kustfort IJmuiden
Het kustfort IJmuiden nam een bijzondere plaats in. Het verdedigde de toegang tot het Noordzeekanaal. Samen met fort Pampus behoort het tot de grootste en sterkste forten van Nederland. Eerst lag het op de noordoever van het kanaal, maar door de bouw van de Noordersluis kwam het op een eiland te liggen. In de tweede wereldoorlog kreeg het een sleutelpositie bij de Duitsers. De "Festung IJmuiden" kreeg een enorm en onverwoestbaar bunkercomplex. Onderdeel van de "Festung" was een bunker met een dak van twee meter dik beton. Daaronder was er ruimte voor de Seehunde, de kleine Duitse duikboten.
Atlantikwall
In de tweede wereldoorlog versterkten de Duitsers de hele kust met verdedigingswerken. Van Noorwegen tot aan de Spaanse grens werd de Atlantikwall gebouwd. Het was een linie over bijna 2700 kilometer die bestond uit bunkers, versperringen en mijnenvelden. Dit betekende voor de Hollandse kust dat er 2700 betonnen bunkers werden gebouwd. En maar liefst 15.000 kleinere militaire posten. Hiervoor werden zowel in Velsen als in IJmuiden huizen gesloopt. In IJmuiden ging het om 3500 woningen.
De Atlantikwall had ook een landfront. Brede grachten waar de tanks niet overheen konden. Deze waren beveiligd met mijnenvelden en prikkeldraadversperringen. Tussen Castricum en Bakkum-Noord bij de Kroft kun je nog een restant van de gracht zien. Op sommige plekken was het niet mogelijk om een gracht te bouwen. Daar kwam een twee meter hoge muur. Van Wijk aan Zee liep de wal langs de Hoogoventerreinen en Santpoort terug naar de kust.