De spreekwoorden 'Wie het eerst komt, wie het eerst maalt', 'Dat is koren op zijn molen', 'Hij heeft een klap van de molen gekregen' en 'Dat hangt als een molensteen om de nek' kennen de meeste mensen wel. Al deze spreekwoorden zijn ontstaan rondom molens. Vanaf de Middeleeuwen heeft de molen een belangrijke rol gespeeld.
Soorten molens
Er zijn heel veel verschillende molens. De belangrijkste zijn de wind- en de watermolen. In Drenthe staan vooral veel windmolens. Windmolens kunnen bijvoorbeeld worden gebruikt voor het malen van graan of voor het zagen van hout of persen van olie. De eerste windmolen die in Drenthe gebouwd werd, stond in Uffelte. Dit weten we uit een document uit 1290.
De korenmolen in het dorp
Boeren verbouwden graan op de akkers rondom het dorp. Na de oogst brachten ze het graan naar de korenmolen. Daar werd het graan gemalen tot meel. Dit meel werd gebruikt voor het bakken van brood, koekjes en allerlei andere etenswaren. Sommige boeren hielden hun meel zelf, zodat ze hun eigen brood konden bakken. Andere boeren verkochten hun graan aan de bakker. De molen was dus erg belangrijk in de dorpen. Daarom had bijna elk dorp wel een eigen molen.
Vanaf de 13e eeuw kwamen er steeds meer molens en in 1866 waren er in Drenthe wel 127. Bij de molen kwamen de dorpelingen elkaar tegen. Ze moesten even wachten tot hun graan gemalen was en hadden rustig de tijd voor een praatje met de molenaar of een andere inwoner van het dorp. Het was gezellig bij de molen en mensen hoorden nieuws van en over elkaar. Ook daarom was de molen belangrijk in het dorp!
Industriemolens
De wieken van de molen draaien door de wind. Met die kracht kan veel meer worden gedaan dan alleen graan malen. Zo zijn er bijvoorbeeld molens die olie maken, eikenschors vermalen, papier maken, kleurstoffen fijn malen of hout zagen. Deze molens noemen we industriemolens. Vooral in de 17e en 18e eeuw kwamen er industriemolens. Mensen ontdekten dat de molen het zware werk van hun over kon nemen. De molens zijn daarmee de eerste fabrieken geworden van Drenthe.
Ten onder
Tot ver in de 19e eeuw konden molens het werk in het dorp goed doen. Maar tijdens de industrialisatie kwamen er steeds meer machines. Door de opkomst van stoommachines, de dieselmotor en elektrische motoren gebruikten steeds minder molenaars de molen om te malen. Het kostte veel tijd en het was duur. Graan werd voortaan gemalen in grote fabrieken, en niet meer in elk dorp apart. Molens werden verwaarloosd en een deel werd afgebroken. In 2013 zijn er in Drenthe nog maar 36 molens over.
Aandacht voor de molen
Tegenwoordig malen steeds meer molens weer graan op de ouderwetse manier. De oudste molen die je in Drenthe kunt bezoeken is De Bente in Dalen; deze molen is gebouwd in 1814. Veel mensen vinden het leuk om te zien hoe dit gaat en ze kopen graag een zakje vers gemalen meel bij de molenaar. In de molen kun je heel veel leren over geschiedenis, energie en techniek. In Drenthe zijn nog heel veel molens te bezoeken, welke molen is er bij jou in de buurt?
