In welk dorp woon jij? In welke gemeente? En in welke provincie?
Zoek je huis eens op Google Earth of Google Maps. Denk je dat de kaart er vroeger ook zo uit zag? Wie bepaalt er eigenlijk waar de grens ligt van een dorp, gemeente of provincie?
Het begin van grenzen
Ongeveer 100 jaar voor Christus vestigen Germaanse stammen zich in Drenthe. De mooiste plek voor de mensen was op droge grond in de buurt van een riviertje. Iedereen van het dorp mocht zich in het riviertje wassen en in het gebied rond het dorp bramen plukken van de struiken die er groeiden. Grenzen waren toen nog niet zo belangrijk.
Later gingen mensen gewassen verbouwen en vee houden. Dan was het wel belangrijk te weten waar de grens lag van het land. Het afgebakende gebied werd een boermarke genoemd. De grens van het gebied heette markegrens. De grens werd zichtbaar gemaakt met markestenen. In de dertiende eeuw werden regels opgesteld voor het gebruik van de gronden.
Samen werken, samen delen
De boeren werkten op het land veel samen. Ze brachten omheiningen aan. Ze ploegden het land. Ze zaaiden en oogstten in dezelfde periode. In de boermarke woonden zowel rijke als arme boeren. De rijke boeren hadden een boerderij met een eigen erf. Zij hadden het meeste te zeggen. Als er een klus was of als er overlegd moest worden blies één van de boeren op de boerhoorn. Het getoeter van de hoorn werd in het hele dorp gehoord. Zodra de boeren het geluid van de boerhoorn hoorden, snelden ze naar de brink. Daar kregen ze te horen wat er aan de hand was.
'Wandelende' Markestenen
Over de precieze grens van de boermarke was vaak ruzie tussen de verschillende boermarken. Iedereen wilde een zo groot mogelijk gebied. De markestenen werden dan ook vaak verplaatst. Maar soms werd de grens om een andere reden verlegd, zoals blijkt uit het volgende verhaal: Op het land van de boermarke van Peest wordt het lichaam van een dode vrouw gevonden. Uit angst voor straf en de hoge kosten van de begrafenis zeggen de Peestenaren dat het lijk op het land van de boermarke van Zeijen ligt. De inwoners van Zeijen zijn slim. Ze begraven de vrouw en plaatsen een paal, de zogenaamde 'lebstoak', op de vindplaats van het lijk. Voortaan ligt hier de grens van hun boermarke.
Ook nu nog
In 1811 werd Drenthe opgedeeld in gemeenten. Toen werd een deel van het onderhoud van het land een taak van de gemeente. Toch zijn er vandaag de dag nog boermarken in Drenthe. De Vereniging Drentse Boermarken telt nog 87 actieve en zelfstandige boermarken. De marken overleggen nog steeds en ook lenen ze elkaar materialen en tractors. Ook zijn boermarken nauw betrokken bij de organisatie van activiteiten in het dorp, zoals bijvoorbeeld de jaarlijkse paardenmarkt.
