In de Middeleeuwen is Nederland niet één gebied, maar heel veel kleine landjes. De bazen van die landjes - graven, hertogen en bisschoppen – proberen steeds elkaars land in te pikken. Meppel ligt in die tijd op een ‘slimme’ plek, op een kruispunt van waterwegen: de Aa, Wold Aa, Wetering, Reest en Sethe. Het land eromheen is een veenwildernis. Meppel is daarom een plek waar veel mensen naartoe of langs reizen. Dan kun je geld verdienen door belasting te vragen (dat noemen we ‘tol’).
Strijd tussen leenman en leenheer
De eerste strijd was die tussen een machtige Drentse ridder en de landsheer van Drenthe, de bisschop van Utrecht. Ridder Roelof van Munster was heer van Ruinen, kastelein van Coevorden en drost van Drenthe. Hij liet in 1509 een kasteel bouwen in Meppel. Het kasteel heette De Kinckhorst. Dat betekent ‘hoogte waar slakken wonen’. Roelof bouwde zijn kasteel zonder toestemming van zijn leenheer, de bisschop. Hij dacht dat het hem toch wel zou lukken om zelf de baas te worden in heel Drenthe. Niet dus. Want toen hij ook geld wilde verdienen met de handel langs Meppel, werden de Hanzesteden Kampen, Zwolle en Deventer kwaad. Zij wilden zelf de baas zijn over de handel. Dus hielpen ze de bisschop van Utrecht en gingen met hun stadslegers naar Meppel en braken het kasteel van Roelof af. Het eerste kasteel stond maar 3 jaar!
Gelderse oorlogen
De tweede oorlog waar Meppel mee te maken kreeg, heetten de Gelderse oorlogen, een strijd tussen de familie Habsburg, die de vorsten waren van de Bourgondische Nederlanden en de hertogen van het hertogdom Gelre. De Gelderse ridder Karel van Egmont was tussen 1522 en 1536 de landsheer in Drenthe, dus ook in Meppel. Hij liet kasteel de Kinkhorst herbouwen en de kasteelheer werd Hendrik van Barneveld, bijnaam Magere Hein. Die was nu de baas in Meppel. Hij was heel gemeen tegen de Meppelers. De stadsbewoners hadden het zwaar: plunderingen, verwoestingen en hoge belastingen. De Geldersen zaten er al 15 jaar toen keizer Karel V (van Habsburg) met zijn legers voor de poorten van de Kinkhorst stond om de Geldersen weg te jagen. Het beleg van de Kinkhorst duurde maar liefst drie maanden voordat de Gelderse troepen zich overgaven. Karel V – keizer van het Heilige Roomse Rijk – is vanaf 1536 de baas in Drenthe. Meppel krijgt een ‘schulte’, een soort burgemeester, en Meppel krijgt een eigen gekozen bestuur die zelf beslissingen neemt.
Tachtigjarige oorlog
Kasteel de Kinkhorst is dan heel erg kapot, maar het staat er nog wel. En opnieuw komt er oorlog. Die oorlog heet de Tachtigjarige Oorlog. Dat is een bijzondere oorlog tussen de Nederlandse ridders plus Nederlandse steden (de Staatsen) samen tegen de landsheer, de koning van Spanje. De spaansgezinde drost van Drenthe, Evert van Ensse, verovert Meppel in 1580. Hij bouwt een verdedigingsmuur en wil kasteel De Kinckhorst herbouwen, maar al snel wordt de stad door de staatse troepen van de stad Kampen herovert. Dat is het einde van het kasteel. Het blijft nog jaren oorlog tussen de Spanjaarden en de Staatsen. Een deel van de huizen in Meppel brandt af en veel huizen staan leeg, want mensen vluchten voor de oorlog. Ook wordt alle vee van de Meppelers afgeslacht door de soldaten. Pas in 1594 wordt het rustiger als de Spaanse troepen uit Drenthe weggaan. Drenthe en Meppel is dan deel van de onafhankelijke Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. Nu kan ook in Meppel de Gouden Eeuw beginnen.
Bodemarchief
Het verhaal van De Kinkhorst is nog niet helemaal afgelopen. In 2002 werden in Meppel nieuwe huizen gebouwd langs het water. Bij het graven werden resten van kasteel de Kinkhorst gevonden. Er kwamen archeologen en die hebben onderzoek gedaan. Het meeste dat gevonden is, is in de grond gebleven, zoals de muren van de toren en kelders. Daar zijn foto’s van gemaakt. En we weten daardoor nu precies waar het kasteel heeft gestaan en waar wat stond. De nieuwe huizen zijn heel voorzichtig over de oude resten gebouwd. We noemen dat een ‘bodemarchief’. De Kinkhorst is het grootste bodemarchief van Meppel. Er zijn ook spullen uit de grond gehaald en die worden bewaard in een bewaarplaats. Die archeologische vondsten vertellen een verhaal over hoe mensen vroeger huizen bouwden, oorlog voerden of aten en dronken. Het zijn bijvoorbeeld stenen, palen, kanonskogels, pijlpunten en bestek.