Het is toch wel opmerkelijk te noemen dat Holten met nog geen 9.000 inwoners een middelbare school met in totaal meer dan 2.200 leerlingen huisvest. Een beknopt historisch overzicht kan meer inzicht verschaffen in de ontwikkeling van deze onderwijsinstelling.
Oprichting
In 1953 ging de school als openbare Ulo van start. Het plaatselijke comité dat destijds ijverde voor de totstandkoming van deze school motiveerde zijn doelstelling als volgt: "Immers zijn de afstanden naar de dichtst bijgelegen openbare Ulo-scholen te groot, met alle nadelige gevolgen van dien, als daar zijn de hoge reiskosten, die vele ouders bezwaarlijk kunnen missen, het grote tijdverlies voor de kinderen door het heen en weer reizen met de daaraan verbonden lichamelijke vermoeienissen en de verhoogde kansen op zittenblijven, terwijl door het noodgedwongen 's middags overblijven het gezinsleven wordt ontwricht, er in die tijd geen controle op de kinderen is en ze op straat moeten, met alle gevolgen van dien, terwijl juist in de puberteitsjaren de zedelijke steun, die het huisgezin biedt voor een deel wegvalt." Deze onderbouwing klinkt tegenwoordig nogal hoogdravend en steekt schril af tegen de moderne opvattingen over een verantwoord gezinsleven. Inmiddels is de voormalige Ulo uitgegroeid tot een streekschool met een breed onderwijsaanbod van VMBO tot en met Gymnasium, zodat heel wat leerlingen dagelijks tientallen kilometers per fiets, bus of trein moeten reizen.
Mammoetproject
De medewerkers van het eerste uur stonden aan de basis van de ontwikkeling tot regionaal onderwijsbolwerk. De eerste directeuren, Sinnema en Hiddink, waren toonaangevend. Vanaf 1964 nam de school deel aan het zogenaamde Mammoetprojekt, waarin nieuwe onderwijsvormen op experimentele wijze werden voorbereid. Dit bepaalde het pedagogisch-didactisch klimaat en de structuur van de school in hoge mate. In 1968 ging de Scholengemeenschap Holten in de nieuwe configuratie met de afdelingen Mavo, Havo en Meao van start. De laatstgenoemde onderwijsvorm ‒ een middelbare beroepsopleiding ‒ verhuisde in 1974 naar Hengelo en Holten kreeg als wisselgeld de zeer gewenste uitbreiding van het Athenaeum. De toenmalige directeur Mud verhuisde mee naar Hengelo om daar de Meao van de grond te helpen en in Holten kwam P. Bakker, onder meer om het Athenaeum te lanceren en te integreren. Aan het begin van de jaren negentig vonden onder leiding van rector L. van Minderhout achtereenvolgens de fusies plaats met de plaatselijke vbo-school De Marke en met het Thomas Ainsworth College in Goor, dat behalve een Mavo ook enkele in Holten ontbrekende vormen van voorbereidend beroepsonderwijs omvatte.
Regionale functie
De naam van de Scholengemeenschap Holten veranderde na de fusies in De Waerdenborch. Het wervingsgebied strekt zich van west naar oost uit van Colmschate tot Hengevelde en in de noord-zuidrichting van Hellendoorn tot Laren. De leerlingen uit Goor en omgeving kunnen de onderbouwjaren op de Goorse locatie doorbrengen. Het afronden van de leerwegen vindt ‒ behalve voor de theoretische leerweg van het VMBO ‒ op de hoofdvestiging in Holten plaats. Indachtig haar grondleggers heeft De Waerdenborch door de jaren heen veel oog gehouden voor onderwijskundige vernieuwingen. Na de langverbeide komst van het Gymnasium is men er ook nog in geslaagd het technasium met bijbehorende uitrusting aan het scala van opleidingsmogelijkheden toe te voegen. Van kleinschalige Ulo is de school uitgegroeid tot scholengemeenschap van regionaal belang.
