Deze canon van Haaksbergen begon met de betekenis van water en
eindigt daar ook mee. De Buurserbeek was de levensader voor het
ontstaan van het dorp. Het water zorgde voor bevloeiing, vervoer
over water en afvoer van afvalstoffen. Het waterschap zuivert
tegenwoordig op mechanische wijze, maar grijpt in Waterpark Het
Lankheet ook op klassieke ecologische zuiveringsmethoden
terug.
Historische vormen van waterbeheer staan weer in de belangstelling.
Het traditioneel bevloeien van graslanden is één van de manieren om
water te bergen, vast te houden en geleidelijk af te voeren. Het
bevloeien van hooilanden om de grasgroei te stimuleren is als
reguliere landbouwtechniek vanaf de 10e eeuw ontstaan. De
gewasopbrengst kon vroeger flink worden vergroot door de graslanden
te bevloeien door het opbrengen van water. Als dit gebeurde met
kalk- en mineraalrijk water, was er in principe sprake van een
gesloten voedselcyclus, een zelfvoorzienend systeem. De boeren
konden door middel van weidebevloeiing wel tot drie keer per jaar
oogsten, wat zelfs naar hedendaagse maatstaven niet gering is. Het
vorstvrij houden van de zode in de winter zorgde er bovendien voor
dat in het voorjaar de grasgroei snel op gang kon komen. De voor
het boerenbedrijf schadelijke insecten als engerlingen, emelten en
ritnaalden werden door het water bestreden en mollen werden
verdreven. Met de komst van kunstmest rond 1900, is aan het
bevloeien van hooilanden vrij abrupt een einde gekomen.
Zuivering met riet
Waterzuivering is actueel vanwege de Europese normen voor de kwaliteit van het oppervlaktewater. Op Het Lankheet zijn in 2005 enkele vloeiweiden ingericht als rietfilters om de ongewenste voedingsstoffen uit het beekwater te zuiveren. Om een ecologisch goede toestand te realiseren, is verwijdering noodzakelijk van vermestende plantenvoedingsstoffen (vooral fosfaat, stikstof en nitraat), zware metalen (zoals koper, zink, nikkel en cadmium) en organische verontreinigingen (toxische stoffen zoals pesticiden en oestrogenen). Het Researchcentrum van de universiteit in Wageningen heeft een multifunctioneel systeem ontwikkeld, waarin biologische zuivering door rietteelt en duurzame zuivering door jaarlijkse rietoogst voorop staan. Op drie vloeiweiden die in 1895 door G.J. van Heek sr. op Het Lankheet zijn aangelegd, aanvankelijk bij wijze van heideontginning, werd het zuiveringsfilter aangelegd. Dit systeem functioneert met horizontaal doorstroomde rietvelden, waarbij de bodem als oppervlakkig cofilter en opslagmedium fungeert. Het horizontale zuiveringsfilter is als een soort sawa aangelegd. Dammetjes omzomen 18 compartimenten waarin het water trapsgewijs met gering verval gezuiverd wordt. Het middeleeuwse driehoeksprincipe van bevloeiing (breed opbrengen, versmald afvoeren) is per compartiment aangehouden, zij het in een eigentijdse trapeziumvorm om een maximale onttrekking van voedingsstoffen te garanderen. Het water stroomt links-rechts, rechts-links door de compartimenten, zodat over een lengte van zo'n 150 m een traag meanderende beweging ontstaat.
Recreatie
Na zuivering kan het water via het fijnvertakte afvoersysteem naar kwetsbare plekken worden geleid waar het nodig is. Het natuurlijke zuiveringsfilter met de vloeiweiden heeft voor de wandelaar in de eerste plaats een functie als weids waterpark. Hier zijn nieuwe natuur en waterbeheer op een bijzondere wijze vervlochten. Het filter is als watertuin ingericht met wandelpaden, uitzichtpunten en waterbassins. De aanwezige insecten, amfibieën en planten helpen om het water een goede kwaliteit te geven. Bezoekers kunnen sinds 2007 in het Waterpark een rondleiding krijgen. Zij worden naast wetenschappelijke informatie getrakteerd op de cultuurhistorische aspecten van het landgoed, die aantrekkelijk worden gecombineerd met kunst. Het Lankheet is een voorbeeld hoe de combinatie van cultuurhistorie, wetenschap en recreatie betekenis kan krijgen bij het oplossen van de watervragen.
