In de jaren twintig en dertig van de vorige eeuw was
Heemstede fors gegroeid op basis van het uitbreidingsplan van 1912.
Na de oorlog maakte Heemstede wederom een groeispurt mee.
Hoe houd je de vaart erin? De groei van Heemstede naar een
welvarende forensengemeente was in de jaren twintig en dertig
voortvarend aangepakt. Op basis van het
uitbreidingsplan van Cuypers en Stuyt uit 1912 waren
wijken gebouwd die het aanzien van Heemstede nog altijd bepalen.
Een goed voorbeeld is de Heemsteedse Dreef. De Duitse bezetting
(1940-1945) had aan alle bouwactiviteiten een einde gemaakt, maar
na de oorlog ging Heemstede de woningbouw opnieuw grootscheeps
aanpakken.
Na de oorlog was de woningnood in heel Nederland groot. Het land
moest niet alleen de oorlogsschade herstellen, maar had ook te
maken met een enorme bevolkingsgroei. In 1940 woonden er ongeveer
8,8 miljoen mensen in Nederland. In 1965 was het inwonertal
gestegen tot 12,3 miljoen, een stijging van 3,5 miljoen mensen die
allemaal onderdak moesten hebben. Daar kwam nog bij dat door de
geleidelijk toenemende welvaart veel mensen geen genoegen meer
namen met een klein huisje.
Hele wijken
Na de oorlog zijn er in Heemstede hele wijken bijgekomen,
zoals de Provinciënwijk (zie foto rechtsboven), de
Verzetsheldenwijk, de Geleerdenwijk, delen van de Rivierenwijk, van
de Glip, en van de Componistenwijk, en in de jaren tachtig
Merlenhoven. Sommige delen van de nieuwbouw vielen binnen het
uitbreidingsplan van Cuypers en Stuyt, maar voor de meeste wijken
was het plan niet meer richtinggevend. Zo was het straten- en
verkavelingspatroon anders dan in de vooroorlogse wijken: in de
naoorlogse buurten, zeker die uit de jaren zeventig en tachtig, zie
je bijvoorbeeld veel meer woonerven met doodlopende straten. Door
de nieuwbouw verdubbelde het aantal woningen. Het inwonertal steeg
maar weinig, to bijna 26.500 nu. Dat heeft te maken met het
verminderde aantal bewoners per huis.
Hoog Heemstede
In de vooroorlogse villawijken en wijken met sociale
woningbouw was geen ruimte voor hoogbouw. Het motto was dat elke
woning haar eigen tuin kreeg. Eind jaren zestig verrees echter in
de Provinciënwijk achter de Raadhuisstraat een serie galerijflats,
negen in totaal. In het hart van de gemeente. Opzet was om in een
kort tijdsbestek tegen relatief geringe kosten zo veel mogelijk
woningen te kunnen bouwen. De flats vormen een radicale stijlbreuk
met de voorgaande perioden van de 20ste eeuw en veranderden het
dorpse aanzien van de gemeente. Ook aan de randen van de naoorlogse
wijken verrees hoogbouw. De meest opvallende is het complex
Spaarneborgh vlak bij de Schouwbroekerbrug naar Schalkwijk. In de
volksmond wordt dit complex vanwege de schuin teruglopende
voorgevels de Apenrots genoemd.
Inbreiding
Heemstede blijft nog altijd groeien, maar anders dan
voorheen. Het gaat niet meer om uitbreidingsplannen op voorheen
agrarisch gebied, maar om zogeheten vernieuwingslocaties binnen de
bestaande bebouwing. Geen uitbreiding, maar 'inbreiding', zoals dat
genoemd wordt. Dat komt omdat bedrijven naar voor hen meer
geschikte plekken verhuizen of gebouwen niet meer aan de eisen van
de tijd voldoen, hun functie verliezen en gesloopt worden. Op de
vrijkomende ruimte worden dan woningen gebouwd, vooral
appartementen. Het zijn projecten met een hoge dichtheid; dat wil
zeggen, veel woningen op een beperkte oppervlakte. Voorbeelden zijn
het Blekersvaartkwartier, het Watertorenproject en het Vogelpark.
Ook op de plek van het voormalige Spaarneziekenhuis verrijst een
nieuwe wijk.
Naast projecten met sloop en nieuwbouw hebben er de afgelopen jaren
ook renovaties plaatsgevonden, zoals in de Provinciënbuurt.
Stedelijke allure
De naoorlogse wederopbouw heeft Heemstede niet alleen van
nieuwe woonwijken voorzien, maar ook van gebouwen van algemeen
belang, zoals een nieuw spoorwegstation, een postkantoor, het
Minervatheater aan de Binnenweg en de Pinksterkerk aan de Camplaan.
De Heemsteedse Dreef is een drukke verkeersader geworden in het
regionale verkeer. Heemstede is uitgegroeid van een rustige
forensengemeente tot 'een dorp met stedelijke allure en
ambities'.
