Op een dag, ergens in het voorjaar van 1977, stapte de vijftienjarige gymnasiumleerling Nico Rienks uit Zwolle voor het eerst van zijn leven in een roeiboot. Met zijn klasgenoot Sander Simons maakte hij een tochtje over de Stadsgracht en het Zwarte Water. Al snel had hij de slag en de smaak te pakken en dat zou van grote betekenis zijn voor de rest van zijn leven. Het duurde niet lang of hij begon aan wedstrijden mee te doen. Ook en vooral nadat hij in 1981 was begonnen aan een studie Bewegingswetenschappen aan de Vrije Universiteit van Amsterdam. ["Echte (Sport)Helden" (2008), artikel op: de site historischcentrumoverijssel.nl].
Waartoe een simpel roeitochtje op de Zwolse grachten al kan
leiden. Rienks (geboren in 1962) was al een uitblinker op
sportgebied tijdens zijn schooltijd op het Gymnasium Celeanum aan
de Veerallee. Via het volleybalteam van de school kwam hij in het
jeugdteam voor Noord-Nederland terecht. Zijn uithoudingsvermogen
stelde hij op proef tijdens de jaarlijkse veldlopen van 5 kilometer
over de Assendorperlure en door het Engelse Werk. Tijdens het derde
schooljaar werd Rienks uitgenodigd voor een roeitochtje op het
Zwartewater en de Zwolse grachten. Hij merkte dat het roeien hem
goed af ging en al snel werd hij lid van de Zwolsche Roei- en
Zeilvereeniging (ZRZV).
Tijdens zijn studie aan de VU in Amsterdam verdeelde Rienks zijn
aandacht tussen studeren en roeien op topniveau. Zijn grote
talent als roeier, eerst nog als skiffeur, bleef niet onopgemerkt.
In 1987 verwierf hij als eerste Nederlandse roeier een
sponsorcontract. In Amsterdam ontmoette hij de al even fanatieke
Ronald Florijn. Ze besloten hun studie 1 jaar in de wachtkamer te
zetten om in de dubbeltwee mee te kunnen doen aan de Olympische
Spelen van Seoel in 1988. Totaal onverwacht won het tweetal daar
goud.
In de jaren daarna vormde Rienks een duo met stadgenoot Henk-Jan
Zwolle. Ze werden in 1991 wereldkampioen in de dubbeltwee en 1 jaar
later wonnen ze brons tijdens de Olympische Spelen van Barcelona.
Na de successen met Florijn en later Henk-Jan Zwolle begon Rienks
in 1993 aan de misschien grootste uitdaging van zijn sportleven.
Hij was één van de grondleggers van het project Holland
Acht. Het was een bijna onmogelijk geachte poging om op het
koningsnummer van het roeien een olympische medaille te behalen.
Bij voorgaande Spelen had Nederland op dit nummer zelfs geen
finaleplaats weten te halen.
Rienks en FIorijn slaagden erin een sterke uitgebalanceerde ploeg
samen te stellen en, bijna net zo belangrijk, geld op tafel te
krijgen. De voorbereiding voor "Atlanta" stelde hoge eisen aan de
roeiers. Niet alleen fysiek maar ook wat betreft de impact op hun
persoonlijke leven. Ze moesten hun maatschappelijke carrière
uitstellen en waren veel van huis. 4 jaar lang reden ze bijna elke
dag naar de Bosbaan om daar 1½ uur te trainen. Waarom al die
inspanningen? Niet voor het geld, dat hielden de roeiers er niet
aan over. Zelf zei Rienks hierover eens tijdens een interview: "Ik
roei voor het water, het ruisen, mezelf zo'n beweging
aanleren."
Het project slaagde: tijdens de Olympische Spelen in Atlanta in
1996 behaalde Rienks (samen met onder andere Florijn en Zwolle) de
gouden medaille in de "Acht met stuurman".
Zonder twijfel was dit een prestatie van Nico Rienks zelf en van de
rest van de ploeg. Zoals gezegd was Zwolle de plaats waar het
roeien voor hem begon. Water in de omgeving is er genoeg en Zwolle
had en heeft een roeivereniging die recreanten maar ook
wedstrijdroeiers goede faciliteiten biedt. Al in 1887 werd de
Zwolsche Roei- en Zeil- Vereeniging opgericht. Het was na de
Zwolsche Gymnastiekvereniging de tweede sportclub uit de Zwolse
geschiedenis.
In de beginjaren van de ZRZV waren de roeiers vaak op de Zwolse
grachten te vinden, dit tot ergernis van conservatieve Zwollenaren.
Zo schreef burgemeester Van Nahuijs in 1890 aan het
verenigingsbestuur dat hij voortaan geen blote benen meer in de
stadsgracht wenste te zien. Daarbij betrof het mannenbenen want
vrouwen mochten pas vanaf 1906 lid worden. Tegen het einde van de
19de eeuw liep de belangstelling voor roeien tijdelijk sterk terug.
Dat kwam, schreef de secretaris in zijn jaarverslag, door
concurrentie van "koning Velo". Maar toen de nieuwigheid van de
fiets eraf was, groeide de vereniging weer snel. Zelfs tijdens de
oorlogsjaren ging het roeien door. In 1965 moest de ZRZV door de
aanleg van de A28 verhuizen van het Zwartewater naar de
Westerveldse Kolk. In 2005 verrezen aan de Holtenbroekerdijk het
huidige botenhuis en het clubgebouw.
Tot op de dag van vandaag kent de ZRZV een bloeiend
verenigingsleven en er wordt nog steeds volop gezeild en geroeid,
dat laatste ook in wedstrijdverband. Met figuren als Rienks en
Zwolle staat zij model voor de rol van topsport in de stad.
Individuele sporters als Ellen Meliesie (roeien), Erben Wennemars
(schaatsen) en ploegen als Landstede Volleybal en Landstede
Basketbal worden geassocieerd met topsport èn met Zwolle.
Op dit moment heeft de Zwolsche Roei- en Zeilvereeniging ongeveer
550 leden. Onder hen bevinden zich nog steeds Nico Rienks en
Henk-Jan Zwolle, beide zijn benoemd tot lid van verdienste. De
Nederlandse roeiwereld verkoos Rienks tot roeier van de 20ste eeuw.
Nico Rienks roeit voor de ZRZV af en toe wedstrijden in de acht of
in de dubbeltwee. En met grote regelmaat gaat hij daarbij met zijn
team als eerste over de finish.
