'Die was fout in de oorlog'. Weet jij wat de uitspraak betekent?
Toen Adolf Hitler in Duitsland de politieke partij Nationaal Socialistische Duitse Arbeiderspartij (NSDAP) had opgericht had hij eerst niet veel aanhangers. Maar langzaam veranderde dat en in 1930 behaalde de partij veel zetels bij de verkiezingen. In Nederland waren er ook mensen die Hitlers ideeën goed vonden. Anton Mussert bijvoorbeeld. Hij richtte ook een politieke partij op, de Nationaal Socialistische Beweging (NSB). De partij was tegen democratie (het volk beslist) en vond dat er één leider moest komen. De NSB had net als Hitler een gewapende afdeling, de Weer Afdeling. De partij hield grote bijeenkomsten in dorpen. Met veel vlaggen, spandoeken, optochten en trommels probeerde de NSB mensen voor zich te winnen. Er was ook een speciale groet: Hou zee!
De NSB in Drenthe
De partij kreeg bij de verkiezingen in 1935 veel stemmen. Ook in sommige delen van Drenthe was de NSB populair. Hoe dat gekomen is, weten we niet precies. Misschien doordat de partij vooral de boeren en middenstanders aansprak. Er woonden immers veel boeren in Drenthe. Ook waren de mensen in Drenthe niet erg gelovig. Daardoor stemden ze minder vaak op een katholieke of protestantse partij en stemden ze misschien sneller op de NSB.
De bezetting
Op 10 mei 1940 werd Nederland bezet door Duitsland. Adolf Hitler wilde Europa veranderen in één groot Germaans Rijk. De nazi's werden de baas in Nederland. Hitler zocht de hulp van de NSB bij zijn plannen in Nederland. Eerst was de NSB niet tegen Joden, maar onder druk van Hitler veranderde dat. De NSB'ers hielpen Hitler met de Jodenvervolging (Joden opsporen en weg laten voeren naar concentratiekampen). In Drenthe werkten ook veel NSB'ers samen met de nazi's. Mensen die geen lid van de NSB waren vonden de NSB'ers landverraders, maar veel konden ze er niet tegen doen.
Na de oorlog
Uiteindelijk verloren de nazi's de oorlog. Op 6 juni 1944 kwamen hele grote legers Amerikanen en Engelsen aan land in Normandië (Frankrijk). In het Oosten vochten de Russische legers tegen het Duitse leger. De bevrijders vochten maandenlang tegen de Duitse bezetters en wonnen uiteindelijk.
Hitler sloot zich op in zijn bunker in Berlijn en pleegde op 30 april 1945 zelfmoord. De bevrijding kon beginnen. Op 12 september 1944 was gemeente Noorbeek als eerste Nederlandse gemeente bevrijd. Op 5 mei 1945 was heel Nederland bevrijd.
Sommige nazi's werden vermoord of opgepakt. Maar ook veel nazi's konden zonder problemen terug naar Duitsland om hun gewone leven weer op te pakken. Mensen, die de Duitse bezetters hadden geholpen, werden soms ook opgepakt. De NSB'ers hoorden daar ook bij. Anton Mussert van de NSB kreeg de doodstraf. Hij werd op 7 mei 1946 doodgeschoten. Ook in Drenthe werden de NSB-ers opgepakt. Zij werden voor kortere of langere tijd gevangen gezet, afhankelijk van wat zij fout hadden gedaan. Kinderen zagen hun vader, moeder of zelfs allebei opgepakt worden. Ook werden kinderen van NSB'ers erg gepest op school. Zelfs nu nog is het moeilijk voor sommigen om te praten over hun ouders of opa en oma die 'fout waren in de oorlog'.
